Meer verzetsleden gefusilleerd in Kamp Vught dan gedacht

In een nieuw boek werpt historicus Ad van Liempt licht op de laatste maanden van Kamp Vught. Twee van de grootste oorlogsmisdaden die in Nederland werden gepleegd, vonden plaats in de laatste maanden van dit kamp. In juni 1944 begon de executie van vele honderden verzetsmensen. Bij het opheffen van het kamp, begin september dat jaar, besloten de nazi’s vervolgens alle nog levende gevangenen te deporteren naar de kampen Sachsenhausen en Ravensbrück. Meer dan de helft, vermoedelijk meer dan 1900 verzetslieden, zou uiteindelijk bezwijken.

Tachtig jaar na dato reconstrueert Ad van Liempt aan de hand van een groot aantal getuigenverklaringen en justitiële documenten de laatste maanden van Kamp Vught, het enige SS-concentratiekamp in Nederland. Van de executies en de spanning in de ‘bunker’ tot aan de onmenselijke omstandigheden in de volgepakte goederenwagons en de misdadige dodenmarsen.

Leendert Valstar (1908) was een tuinder uit Naaldwijk die leiding gaf aan de Knokploeg Westland. Hij stond op de dodenlijst van 4 september 1944, met 61 andere mannen (foto collectie NM Kamp Vught).

Het boek van de auteur heeft als titel Wraak op het verzet. Volgens Van Liempt was in Vught dan ook sprake van “langgerekte massamoord” op de Nederlanders die zich het felst en het hardnekkigst tegen de nazi’s hadden verzet. Het feit dat geen van de verantwoordelijken hiervoor is berecht, maakt deze pijnlijke geschiedenis volgens de historicus extra wrang.

De eerste executie in Kamp Vught vond plaats op 13 juni 1944. Uit Wraak op het verzet over de zomer van 1944:

“In een paar weken tijd vermoordden de vuurpelotons verzetsstrijders uit alle windstreken van Nederland. Agenten uit Nijmegen, de groep-Peter uit Schiedam, distributiemedewerkers uit Amsterdam, de K-groep uit Groningen – het is langzamerhand wel duidelijk dat Vught was uitgekozen als de plek waar belangrijke groepen uit de illegaliteit werden geliquideerd.

Uit onderzoek van de auteur blijkt dat het aantal in Vught gefusilleerden vermoedelijk rond de 400 ligt. Aanzienlijk meer dan de 329 namen op een monument op de voormalige fusilladeplaats. Van Liempt komt tot zijn conclusie na bestudering van documenten in uiteenlopende archieven in binnen- en buitenland. De auteur:

Er is veel geschreven over individuele personen die deze periode in de oorlogsgeschiedenis hebben meegemaakt, maar een poging tot een overzicht van wat de gevangenen van Vught is overkomen, ontbrak nog. Het waren voornamelijk verzetsmensen die het slachtoffer werden van de wraak van de nazi’s. Ze mogen niet vergeten worden, vind ik – dat is de doelstelling van mijn boek.

Feitelijke beschrijvingen worden in het boek afgewisseld met persoonlijke verhalen van gevangenen en andere betrokkenen. Wraak op het verzet verschijnt eind deze maand bij uitgeverij Balans.