Minkukel! – Herkomst van het scheldwoord

Wanneer iemand je toeroept dat je een ‘minkukel’ bent, is dat geen compliment. Minkukel als scheldwoord of als schertsende benaming is vrij algemeen bekend. Bijna iedereen weet dat dit geen positieve term is. Maar wat is de betekenis van minkukel en hoe komen we aan dit bijzondere scheldwoord?

Minkukel: iemand die niet zo slim is

Het woord minkukel wordt gebruikt voor personen die niet zo slim zijn. Synoniemen van minkukel zijn bijvoorbeeld: oen, sukkel, dombo, hersenloze, domkop, onnozele of sufferd. Het gaat dus om mensen die een wat lager IQ krijgen toegedicht. Personen die het scheldwoord minkukel krijgen toegebeten, zijn zeg maar oelewappers.

Hoe komen we aan het scheldwoord minkukel?

Minkukel is als scheldwoord afkomstig uit de stripserie Tom Poes van de Nederlandse striptekenaar en -schrijver Marten Toonder (1912-2005), bekend van de stripfiguren Tom Poes en Olivier B. Bommel. Toonder gebruikte het neologisme voor het eerst in 1963 voor het eerst in de strip Het kukel. Heer Olivier B. Bommel (in latere drukken is de titel “Tom Poes en het kukel“). Deze strip verscheen op 23 februari 1963 als nr.4835 in de Nieuwe Rotterdamsche Courant (NRC). In deze strip komt de term ‘min kukel’ voor, als tegenovergestelde van ‘plus kukel’. Volgens de strip zouden buitenaardse wezens kukels meten en die dan een min- of pluswaarde toekennen.

Wat kukels precies zijn, wordt uit deze Tom Poes-strip niet duidelijk. Wel gaf Marten Toonder later een beschrijving van het fenomeen minkukel. Hij beschreef dit als…

“…maat van eigenschappen die meestal door een teveel aan rede verdrongen worden, zoals bijvoorbeeld gevoel, fantasie, liefde en dergelijke.”

Kukel klinkt een beetje als IQ, waardoor lezers van Tom Poes minkukel interpreteerden als iemand met een ‘negatief IQ’. Een dom persoon dus. Zelf merkte Toonder hierover op dat deze betekenis, die minkukel gekregen heeft, eigenlijk niet de bedoeling en betekenis is van minkukel:

“Oppervlakkige lezertjes verwarren kukel wel eens met het I.Q. uit de keuken van drs. Zielknijper. Maar zo eenvoudig is het niet…”

Bronnen ▼