Uit nieuw onderzoek blijkt dat Nederlanders tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog eind jaren veertig duizenden strijders en burgers arresteerden. Veel van deze Indonesiërs zaten vervolgens jarenlang onder erbarmelijke omstandigheden vast.
Het Historisch Nieuwsblad publiceert deze maand over het onderzoek, dat uitgevoerd is door Remco Raben, specialist koloniale geschiedenis en docent bij de afdeling Geschiedenis van de Internationale Betrekkingen (GIB) aan de Universiteit Utrecht.
De Nederlandse interneringen kwamen volgens de onderzoeker voort uit de verwoede pogingen het revolutionaire tij te keren. Na de capitulatie van Japan op 15 augustus 1945 slaagde Nederland er niet in Nederlands-Indië snel onder controle te krijgen. De Indonesische nationalisten maakten gebruik van het moment om de onafhankelijkheid uit te roepen en een eigen republiek op te bouwen.
Er volgden vier jaar van moeizaam onderhandelen en strijd. Nederland zou daarbij steeds harder zijn opgetreden tegen politiek tegenstanders. Duizenden strijders en burgers zouden zonder vorm van proces zijn opgepakt en opgesloten in kampen, die vanaf eind 1946 werden ingericht. Historisch Nieuwsblad:
De kampen waren overvol, hygiëne en voedselvoorziening lieten te wensen over. Veel gevangenen, onder wie de bekende Indonesische schrijver Pramoedya Ananta Toer, zaten jarenlang vast. Pas met de soevereiniteitsoverdracht in 1949 in zicht werden zij geleidelijk vrijgelaten.
De Regeling op de Staat van Oorlog en Beleg zou het fundament van de massale arrestaties hebben gevormd.
Deze was in 1939 bij het uitbreken van de oorlog in Europa uitgeroepen en was nog steeds van kracht. De regeling verschafte militaire en civiele bestuurders de bevoegdheid mensen preventief vast te zetten. Op de arrestaties was destijds in Nederland nauwelijks kritiek. Er is dan ook niet eerder over geschreven.
In Historisch Nieuwsblad 2014/10 een uitgebreid artikel van onderzoeker Remco Raben.
