New Deal – Economisch program van Franklin D. Roosevelt

De New Deal was een politiek program van de Amerikaanse president Franklin D. Roosevelt (1882-1945), bedoeld als aanpak van de economische crisis in de Verenigde Staten in de jaren 1930. Wat hield deze politiek in en was de aanpak van Roosevelt succesvol?

De New Deal kende drie fasen: de First New Deal (1933-1935), de Second New Deal (1935-1936) en de Third New Deal (1937-1945). Op deze onderscheiden fasen en de mate van succes of het mislukken van de New Deal, gaan we hieronder in.

Uitgangspunten Program of Relief

Op het moment van zijn aantreden stond Franklin D. Roosevelt voor een moeilijke taak: proberen om de Verenigde Staten uit de economische crisis te trekken. Door de Beurskrach van oktober 1929 gingen honderden Amerikaanse banken failliet en raakte de economie in het slop. De werkloosheid nam tussen 1929 en 1933 toe met 9 miljoen personen tot in totaal 13 miljoen werklozen. Een op de vier Amerikanen had in 1933 geen werk. Roosevelt wilde de crisis bestrijden met zijn politiek van de New Deal, door geschiedkundigen ook wel het…

“Program of Relief, Recovery and Reform (The 3 R’s)”

…genoemd. Vertaald naar het Nederlands: ‘Hulp, Herstel, Hervorming (3 H’s). Met dit programma lukte het de Amerikaanse president om, zij het langzaam, de Amerikaanse economie weer vlot te trekken. De New Deal voorzag in Hulp (relief) voor mensen zonder werk en geld, economisch Herstel (recovery) richting het oude niveau van vóór de crisis en een preventieve Hervorming (reform) van het bankwezen.

Het Program of Relief, Recovery and Reform had diepgaande effect op de Amerikaanse volkshuishouding. De economie krabbelde op termijn weer op. De leidende idee van de New Deal was dat de regering zich actief met de economie moest bezighouden. Dit door flink veel geld in de economie te pompen en zo, door budgettering, de koopkracht van de bevolking te bevorderen.

Praktische uitvoering van de New Deal

Praktisch betekende de New Deal dat er politieke supervisie kwam op de bankwereld en de beurs. Al op 6 maart 1933, enkele dagen nadat Roosevelt zijn presidentsambt had aanvaard, liet hij alle banken vier dagen sluiten en het Congres bijeen komen. Het topoverleg resulteerde in de Emergency Banking Act – een Noodwet voor het bankwezen – die moest voorkomen dat banken in de toekomst elkaar zouden meeslepen in een eventuele crisis. Datzelfde jaar kwam nog de Glass-Steagall Act tot stand, een toevoeging van vier artikelen op de bestaande Bankwet. De bepalingen van Glass-Steagall verhinderden banken om vrij te speculeren met geld van burgers.

Verder werd de landbouw hervormd en zette de Amerikaanse overheid mensen zonder werk in om openbare gebouwen en projecten (denk aan openbare gelegenheden en Nationale Parken) op te zetten.

Natuurlijk kostte de New Deal veel geld. De kredieten hiervoor regelde de Roosevelt administratie door de lonen van ambtenaren te verlagen, evenals de pensioneringsgelden van veteranen uit het leger met 15 procent te verminderen.

Resultaten van de New Deal, Second en Third New Deal

De New Deal-politiek zorgde voor een sterkere en machtigere federale overheid. Het belangrijkste resultaat van het ingrijpen was dat de Amerikaanse economie gedurende de jaren 1930 niet verder inzakte. In 1936 waren er lichte tekenen van herstel, maar in 1937 verergerde de Depressie weer. Tot een effectieve terugdringing van de werkloosheid kwam het niet tijdens de New Deal. In navolging van de econoom John Maynard Keynes (1883-1946) – die in 1936 het beroemde boek The General Theory of Employment, Interest and Money uitbracht – deed Roosevelt in 1938 iets dat hij nog niet geprobeerd had: de koopkracht laten toenemen door 5 miljard dollar in de economie te pompen. Deze impuls had een merkbaar positief effect. Ook na de Tweede Wereldoorlog bleek deze nieuwe overheidshandeling voor het op gang brengen van de economie nog enkele decennia efficiënt te zijn.

In de periode van 1929 tot 1945 groeiden de uitgaven van de Amerikaanse regering enorm. Van slechts 3 procent tot ongeveer 32 procent van het Bruto Nationaal Product (BNP). In de eerste jaren van de Tweede Wereldoorlog, geholpen door de stimulansen van oorlogsfabricage, liep de economische crisis ten einde.

Roosevelts succes bleek uit het feit dat hij in 1935-1936 met een grote meerderheid de presidentsverkiezingen won en zijn tweede termijn inging. Nu brak de zogeheten Second New Deal aan. Zaken die in Roosevelts eerste termijn nog niet waren aangepakt, kwamen nu aan de beurt. Belangrijke resultaten waren de Social Security Act (die de basis legde van de Amerikaanse verzorgingsstaat door pensioenen, verzekeringen en (arbeidsongeschiktheids)uitkeringen te regelen), de National Labor Relations Act en de Fair Labor Standards Act. Beide laatstgenoemde wetten steunden het overleg tussen werknemers, arbeiders en hun bazen, de werkgevers. Hierdoor verbeterden de werkomstandigheden in met name de industrie.

Een derde fase van de New Deal, de Third New Deal, begon in 1937. In deze fase kwamen onder meer stimulering van publieke huisvesting (via de United States Housing Act) en diverse landbouwwetten tot stand, zoals de Farm Tenancy Act en de Farm Security Administration.

Roosevelts politiek van de New Deal had zeker succes. Zo legde hij de basis voor de Amerikaanse verzorgingsstaat en lukt het hem de crisis beheersbaar te houden. Maar niet iedereen oordeelde in de jaren 1930 positief over Roosevelts ‘Nieuwe Aanpak’. Met name uit liberale hoek kwam kritiek vanwege de toegenomen overheidsinmenging. Er was ook zeker sprake van groeiende bureaucratisering. Verder vreesde het Hooggerechtshof dat de president door het directere ingrijpen in de politiek uit was op vergroting van de presidentiële macht.

Maar over het algemeen oordelen historici en politiek wetenschappers positief over de New Deal. De harde cijfers, zoals we lezen op Thebalance.com, wijzen hier ook op:

After FDR had launched the first New Deal, the economy grew 10.8 percent in 1934. When the second New Deal rolled out, the economy increased 8.9 percent in 1935 and 12.9 percent in 1936. After FDR cut government spending in 1937, the economy contracted 3.3 percent.

Overzicht van Boeken over de Amerikaanse geschiedenis

Bronnen ▼