Nicolaus Copernicus (1473-1543) – Heliocentrische theorie

De Poolse wiskundige, arts jurist en sterrenkundige Nicolaus Copernicus werd bekend door zijn heliocentrische theorie van het zonnestelsel, de theorie die er van uit gaat dat de zon het middelpunt van het zonnestelsel is.

Copernicus wordt op 19 februari 1473 geboren als Niclas Kopernigk. Omdat geleerden in die tijd echter in het Latijn publiceerden wordt zijn ook in Latijnse versie bekend: Nicolaus Copernicus. De sterrenkundige wordt geboren in het Poolse stadje Torun aan de rivier die Weichsel. Zijn vader, een koperhandelaar, overlijdt als Nicolaus tien is. Hij wordt hierna opgevoed door een rijke, aristocratische oom: Lucas Watzenrode. Door de rijkdom van deze oom wordt Copernicus in staat gesteld te studeren. Van die mogelijkheid maakt de jonge Pool enthousiast gebruik. Hij studeert onder meer geneeskunde en sterrenkunde in de Poolse stad Krakow en kerkelijk recht in het Italiaanse Bologna.

In 1509 publiceert Nicolaus Copernicus voor het eerst een werk, namelijk een Latijnse vertaling van een reeks Griekse gedichten van Theophylactus Simocattes.

Nicolaus Copernicus & Claudius Ptolemaeus

Het meest geïnteresseerd is de jonge wetenschapper in sterrenkunde. Van 1506 tot 1512 werkt hij echter als geneesheer in Heilsberg. Hierna wordt hij kanunnik van het domkapittel Frauenburg en heeft hij voldoende tijd zich bezig te houden met sterrenkunde.

Copernicus zet al snel zijn vraagtekens bij de oude theorie van de Griekse astronoom en astroloog Claudius Ptolemaeus die stelt dat de aarde zich in het centrum van het heelal bevindt. Door vanuit huis jarenlang de banen van de planeten te volgen, komt hij tot de conclusie dat het onmogelijk zo kan zijn dat de planeten om de aarde draaien. Copernicus concludeert dus dat de zon (helios) het centrum van het universum vormt en dat de aarde daarmee dus slechts een van de vele planeten is. De Pool werkt zijn vernieuwende theorie uit en beschrijft ze in 1530 in het boek De Revolutionibus Orbium Caelestium (Over de Omwentelingen van de Hemellichamen). Copernicus publiceert het boek echter niet omdat hij bang is voor de reactie van de Kerk, die dan niets moet hebben van de heliocentrische theorie. Voor hen staat vast dat de aarde het middelpunt van het heelal is, het zogenaamde ‘geocentrische model’.

Ondanks het feit dat Copernicus zijn werk niet publiceert ‘lekt’ toch veel van de informatie uit en in wetenschappelijke Europese kringen is men zeer geïnteresseerd in het werk van de sterrenkundige. Enkele vrienden van de wetenschapper halen hem in 1543 over het werk toch te publiceren. De sterrenkundige is dan al oud en ziek. Copernicus overlijdt op 24 mei 1543, enkele uren nadat hij een exemplaar van zijn boek heeft gezien.

De hervormde theoloog en filosoof Andreas Osiander heeft het boek, dat is opgedragen aan paus Paulus III, voorzien van een voorwoord. Osiander wil vermoedelijk voorkomen dat de indruk wordt gewekt dat zijn vriend Copernicus een kerkelijk stelling aan wil vallen en benadrukt daarom dat de theorie van de Pool enkel gezien moet worden als een wiskundige constructie.

De beroemde astronoom Galileo Galilei (1564-1642) vindt later ondersteunend bewijs voor de heliocentrische theorie van de Poolse wetenschapper. De Kerk is dan echter nog steeds niet toe aan deze leer en Galilei wordt veroordeeld tot levenslang huisarrest. In 1992 sprak paus Johannes Paulus II een excuus uit, waarmee Galileis naam werd gezuiverd.

Boek: 1001 Uitvindingen