Wekelijks verschijnen er nieuwe geschiedenisboeken. Van lijvige studies tot publieksboeken en van naslagwerken tot historische strips. Op Historiek plaatsen we veel voorpublicaties en we bespreken zoveel mogelijk titels, maar alles bespreken is ondoenlijk. Daarom hebben we de rubriek ‘signalementen’. Hier plaatsen we wekelijks een bericht met daarin recent verschenen en besproken titels.

<<< Signalementen week 32/33 | Signalementen week 35 >>>

Selectie week 34

Antwerpen

De stad die Antwerpen ooit geweest is, is vandaag de dag haast onherkenbaar. Verwoest door de vlammen en bombardementen van de wereldoorlogen is haar geschiedenis goed verstopt achter een façade van herbouwde monumenten. Toch was de havenstad ooit het middelpunt van de wereld. Als handelscentrum kende Antwerpen in de zestiende eeuw geen evenbeeld, en haar rijkdom en weelde leken ongeëvenaard. De stad van Plantijn en Brueghel stond bol van de bedrijvigheid. Bezoekers kwamen met hun koopwaar uit alle uithoeken van de wereld naar de stad waar de geldhandel floreerde.
Chef-kok in IG Auschwitz

In het concentratiekamp Auschwitz kwamen ongeveer 1,1 miljoen mensen, vooral Joden, om het leven. Het bestond uit drie delen: het basiskamp Auschwitz I, het vernietigingskamp Auschwitz II-Birkenau, en het minder bekende werkkamp Auschwitz III-Monowitz, waar IG Farben een fabriek bouwde om er synthetische olie en rubber te produceren. Het IG Farben-concern – waaronder Agfa, BASF en Bayer – werkte volop mee aan de Duitse oorlogsmachine en gebruikte hiervoor Joodse dwangarbeiders.
Bespreking: De geschiedenis van Willy Van Paemel en IG Farben
De laatste heer
De laatste heer van Astrid Schutte is een fascinerend verhaal over emancipatie, verloren tijden en het belang van afkomst binnen de Nederlandse standenmaatschappij. Voor de lezers van Eva Vriend. In De laatste heer ontvouwt Astrid Schutte de fascinerende geschiedenis van het einde van de Nederlandse standenmaatschappij. Hoofdpersonen zijn twee prominente bewoners van haar Gelderse geboortedorp Baak: kasteelheer Werner Helmich en haar vader Jan, de latere directeur van de lokale bank. Werner komt uit een aanzienlijk geslacht, Jan is een eenvoudige pachterszoon, op jonge leeftijd wees geworden.
De slag om de Grebbeberg
Journalist Hendrik van Heerde (1905 – 1968) was hoofdredacteur van het Kamper Nieuwsblad. Gedurende de mobilisatie en oorlogsdagen was hij ingedeeld bij de Staf van het 2e bataljon van het 19e Regiment Infanterie. Dit onderdeel was het reserve-bataljon van de IVe Divisie en had haar stellingen o.a. langs de spoorlijn bij Rhenen. Sergeant Van Heerde zat middenin de strijd om de Grebbeberg. Een paar maanden later schreef hij een boek over de vier dagen strijd, zijn krijgsgevangenschap en zijn terugkeer in Nederland.
Fragment: De Grebbeberg, verslag van een ooggetuige
De verliefde president

Een uiterst origineel verhaal over moed, overmoed, overspel, chantage en een man die net te laat kwam en te vroeg verdween, en met zijn beleid stond aan de wieg van de roaring twenties stond. Honderd jaar geleden stond Amerika er niet goed voor. Er was massale werkloosheid, de Eerste Wereldoorlog en de Spaanse griep hadden een miljoen Amerikaanse levens geëist en de schatkist was leeg. Tegen deze achtergrond slaagde Warren Harding, hoofdredacteur van een regionale krant, erin president van de Verenigde Staten te worden.
Dierenhelden
Een ontroerend feelgoodboek over 100 bijzondere dieren die hun stempel hebben gedrukt op onze geschiedenis. Bobbie de wonderhond doorkruiste meer dan vierduizend kilometer onherbergzaam terrein – grasvlaktes, woestijn en bergen – om weer thuis te komen. Hij werd de inspiratie voor Lassie. Cher Ami de duif bezorgde, ondanks twee keer beschoten te zijn, een bericht dat in 1918 het leven redde van 194 soldaten. Dit boek brengt de tijdloze band tussen mens en dier tot leven in verhalen over de ongelofelijkste prestaties en ontroerende momenten.
Bespreking: Hoe de kat Simon Mao Zedong doodde en andere dierenverhalen
Geschiedenis van de moderne literatuur

In deze monumentale studie behandelt Herman Brusselmans de literatuur uit verschillende tijdvakken, met de nadruk op dat van na 2008. Hij analyseert de biografieën van talloze auteurs, alsmede de aard en de kern van hun oeuvre. Noem een Vlaamse of Nederlandse auteur, en de kans is klein dat niet minstens zijn of haar naam en een paar titels van zijn of haar hand in deze studie verschijnen. Brusselmans geeft uitleg en biedt inzicht omtrent genres, subgenres, vorm, inhoud, literaire techniek, stilistiek, karakters, evolutie, beïnvloeding en historiek.
John Heartfield

De waarheid laten zien, de feiten weergeven, de ‘de leugen op zijn smoel slaan’. Zo beschrijft de graficus, animatiekunstenaar en decorontwerper John Heartfield in 1967 tijdens een interview het doel van zijn politieke fotomontages. Zijn beeldsatire wil aanklagen, ophelderen en ontmaskeren. Het is een middel in de politieke strijd. Heartfield bouwde voort op de kracht van het beeld. Hij was ervan overtuigd dat men ‘met de foto heel eenvoudig de gebeurtenissen, de waarheid, de feiten’ kon laten zien.
Bespreking: Hoe John Heartfield met schaar en papier de nazi’s te lijf ging
Macht, bezit en ruimte

Macht, bezit en ruimte – drie woorden die het onderzoek van prof.dr. J.A. (Hans) Mol kernachtig samenvatten. Zijn afscheidsbundel, die verschijnt bij zijn vertrek als bijzonder hoogleraar Geschiedenis van de Friese landen in de middeleeuwen aan de Universiteit Leiden, bevat bijdragen van collega’s op de terreinen waar Hans Mol zich intensief mee bezighoudt: macht en bestuur, kerk en memorie, ridderorden en kruistochten. De drie kernbegrippen komen ook naar voren in de bijdragen over HisGIS: het Historisch Geografisch Informatiesysteem waarmee Hans Mol de oudste kadastrale registratie van een groot deel van Nederland als basis voor breder historisch onderzoek heeft ontsloten.
Bespreking: De bonte staalkaart van de Friese mediëvistiek
Antonio’s oog

Bijzondere historische roman over de eenwording van Italië en de opkomst van fotografie. Voor liefhebbers van Almudena Grandes. Antonio Casagrande groeit op in het weeshuis Pammatone in Genua. Hij wordt flink gepest en de kans dat hij door een familie geadopteerd wordt of door een boer als knecht wordt gekozen, is klein. Wie zit er nou te wachten op Antonio, die aan één oog blind is? Maar op zijn twaalfde wordt hij tot zijn verbazing door fotograaf Alessandro Pavia als assistent gekozen. Samen reizen ze door Italië, om portretten te maken van Garibaldi-strijders.