Wekelijks verschijnen er nieuwe geschiedenisboeken. Van lijvige studies tot publieksboeken en van naslagwerken tot historische strips. Op Historiek plaatsen we veel voorpublicaties en we bespreken zoveel mogelijk titels, maar alles bespreken is ondoenlijk. Daarom hebben we de rubriek ‘signalementen’. Hier plaatsen we wekelijks een bericht met daarin recent verschenen en besproken titels.

<<< Signalementen week 42 | Signalementen week 44 >>>

Selectie week 43

Sapiens. Een beeldverhaal 2
Wat als wij mensen 12.000 jaar geleden in een val getrapt zijn waar we nooit uit hebben weten te ontsnappen? De pijlers van de beschaving laat zien hoe de soort Homo sapiens van nomaden in kolonisten veranderden, en steeds harder gingen werken zonder dat de kwaliteit van onze levens erop vooruitging. Een verhaal over hoe tarwe de wereld veroverde; hoe een onwaarschijnlijk huwelijk tussen een god en een bureaucraat de eerste wereldrijken opleverde; hoe oorlog, hongersnood, ziekte en ongelijkheid onderdeel van de condition humaine werden en waarom dat onze eigen schuld is.
Wat loopt daar ?

In Wat loopt daar? kijkt bioloog Midas Dekkers met de ogen van de vakman naar de mensenrassen om hem heen. Hij beschrijft en ontleedt ze in al hun gedaanten, met verwondering, maar vooral ook met liefde. Met de hem eigen flair deelt Dekkers zijn brede kennis van de biologie. Hij gaat in op de evolutie en afstamming van de mensen, begrijpt hun hokjesgeest en toont zijn bewondering voor grote taxonomen als Linnaeus en Blumenbach. Dekkers viert de variatie, heeft een goed oog voor het absurde en is niet bang voor het ongerijmde.
De aardappeleters

De aardappeleters behoort tot Vincent van Goghs beroemdste werken en hij beschreef het in 1887 zelf als ‘après tout het beste dat ik maakte’. Hij vervaardigde het schilderij in het voorjaar van 1885 toen hij bij zijn ouders in Nuenen woonde en zijn broer Theo hem vroeg een ‘meesterproef’ te schilderen voor de Parijse kunstmarkt. Van Goghs fascinatie voor het boerenleven bracht hem ertoe een tafereel van een eenvoudige maaltijd bij lamplicht tot onderwerp te kiezen. Dat ‘er leven in’ zat, daar was Van Gogh van overtuigd en dat was precies wat hij wilde.
Artikel: Van Goghs eerste meesterwerk
De Eerste Kruistocht

Waarom duurde het tot 1096 voordat Europa Jeruzalem wilde bevrijden, terwijl de stad al 500 jaar in moslimhanden was? Waarom was er überhaupt een Eerste Kruistocht? Frankopan focust in De Eerste Kruistocht niet alleen op het westerse perspectief van de paus en de ridders, maar heeft ook oog voor de rol van Constantinopel en het Byzantijnse Rijk. Hij stuit zo op belangrijke kwesties die nog niet eerder zijn behandeld. Waarom duurde het tot 1096 voordat Europa Jeruzalem wilde bevrijden, terwijl de stad al 500 jaar in moslimhanden was? Waarom was er überhaupt een Eerste Kruistocht?
Fragment: Een oratorisch kunststukje
De wereld aan het werk

Handboek van de prehistorische jager-verzamelaar, tot de hedendaagse kantoormens. De wereld aan het werk is de eerste echte wereldgeschiedenis van menselijke arbeid, van de tijd van de prehistorische jager-verzamelaar tot de kantoormens van vandaag. Werken doen we omdat we wel zullen moeten, maar ook omdat we er plezier in hebben. Van de jager-verzamelaars die 700.000 jaar geleden bijeenkwamen tot de mensen die virtueel vergaderen via Zoom: mensen hebben werk altijd ingezet als middel om de wereld naar hun hand te zetten.
Dieren in het Derde Rijk

Dieren in de ideologie en het dagelijks leven van het Derde Rijk: Jan Mohnhaupt vertelt een nog weinig bekend hoofdstuk van de nazigeschiedenis. Coloradokevers als oorlogswapen, varkens voor de ‘volksvoedselvoorziening’ – de nazi’s eigenden zich dieren toe. Bij hun rassenwaan vervulde het fokken van honden een voorbeeldfunctie. Insecten waren onderdeel van oorlogsplannen. En het edelhert moest de mythe ondersteunen van het ‘Duitse woud’. Op basis van dagboeken, vakbladen, schoolboeken en propagandamateriaal onderzoekt Jan Mohnhaupt de bijzondere rol van dieren in het nationaalsocialisme.
Een onverschrokken leven

Fernanda Willekes MacDonald, geboren in 1893, leek voorbestemd voor een traditioneel leven als godvrezende echtgenote en moeder. Toen ze als tiener opstandige trekjes kreeg, stuurde haar streng protestantse moeder haar naar een Duitse kostschool, waar ze grondig werd voorbereid op het huisvrouwschap. Fernanda trouwde met een orthodoxe dominee, kreeg kinderen en maakte van een pastorie in Brabant een verzamelpunt van pacifistische christensocialisten. Toen Fernanda haar echtgenoot verliet voor een Chinees-Indische student, werd ze als overspelige moeder door het slijk gehaald en gedwongen haar kinderen af te staan aan hun vader.
Fragment: Getrouwd en verliefd op een Chinees uit Nederlands-Indië
Met Nederland in therapie
Hoe word je van een vluchteling een burger? En welke reis leg je dan af? Kiza Magendane, die vluchtte uit Congo naar Nederland, neemt je mee op de reis die hij aflegde. Hij vertelt over de eerste stappen die hij in Nederland zet: over de vrienden die hij maakt, hoe hij de taal leert, zijn eerste sinterklaasgedicht en hoe hij uiteindelijk gaat studeren. Maar hij vraagt zich ook af of hij er wel écht bij mag horen. Eerst voorzichtig, later luider. Om ons duidelijk te maken wat hij bedoelt stelt Magendane Nederland voor als een huis, bewoond door verschillende huisgenoten, die zich op allerlei manieren tot elkaar verhouden.
Midden in het beschaafde Europa
Baanbrekende kijk op de zwartste pagina’s van de twintigste eeuw en de opmars van de Holocaust. Tussen 1918 en 1921 werden in Oekraïne en Polen zo’n 100.000 Joden vermoord. Tijdens het interbellum kregen zij de schuld van de onrust van de Russische revolutie. Internationaal werden de pogroms breed uitgemeten en hulpverleners waarschuwden voor het gevaar dat de Joden in de rest van Europa te wachten stond. Twintig jaar later zouden deze voorspellingen werkelijkheid worden. Gebaseerd op lang verwaarloosd archiefmateriaal, duizenden getuigenisverklaringen en rechtbankverslagen laat gerenommeerd historicus Jeffrey Veidlinger zien hoe deze golf van geweld de basis legde voor de Holocaust tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Moord en doodslag
Moord en doodslag brengt de gruwelijkste moordpogingen door de eeuwen heen in kaart. Het boek behandelt de interessantste en brutaalste historische aanslagen die ooit gepleegd zijn: van het doordachte complot om Julius Caesar aan zijn einde te brengen, over de uitgekiende afrekening met de Romanovs tot de ongelukkige aanslag op John Lennon. Over al deze politieke afrekeningen, verijdelde pogingen en sluwe samenzweringen vertelt Jonathan J. Moore in zijn sappige schrijfstijl.
Oral history

Omgang met de eigentijdse geschiedenis is ondenkbaar zonder verhalen over het verleden. Selma Leydesdorff heeft jarenlang nationaal en internationaal een centrale rol gespeeld in de ontwikkeling van oral history, een vakgebied dat in de wetenschappelijke praktijk van het historisch onderzoek in de afgelopen decennia is uitgegroeid tot een internationaal erkende vorm van geschiedschrijving. In 2004 deed zij van de vroege ontwikkeling van oral history verslag in De mensen en de woorden. Nu, bijna twee decennia later, is het tijd opnieuw de stand van zaken op te maken.