Courtisane Ninon de Lenclos (en de ninongarnituur)

Iedereen kent de vraag “wat eten wij vandaag” En het antwoord is meestal: “een soepje, aardappelen, vlees en groente en een toetje”. De werkelijkheid is vaak grappiger. Want ook al staan wij er niet bij stil, met een bintje, een chateaubriand met bismarckgarnituur en een pêche melba verorberen wij in feite een bord met beroemdheden.

In deze rubriek worden de achtergrondverhalen van diverse culinaire woordmakers beschreven.

Ninon de Lenclos en de ninongarnituur

Ninon de Lenclos (1620-1705) was een Franse courtisane, die bekend werd door haar libertijnse levenswandel en haar literaire salon waar veel beroemdheden op bezoek kwamen. Zelfs Lodewijk XIV liet zich via een tussenpersoon op de hoogte stellen van haar opvattingen.

De Lenclos werd geboren als Anne de Lenclos en was een dochter van Henri de Lenclos, die haar in haar jeugd Ninon noemde, en Marie-Barbe de la Marche. Ze was beïnvloed door de ideeën van het Epicurisme, sprak naast Frans ook Spaans en Italiaans en was geschoold in wetenschappen.

Wonderkind

Ninon de Lenclos zou een wonderkind op de luit en het klavecimbel zijn geweest. Door haar schoonheid, geestigheid en scherpzinnig inzicht werd Ninon het middelpunt van een kring geleerde en beroemde mannen in Parijs. Huwelijksaanzoeken kreeg de mooie Ninon genoeg, maar haar principe was “vrijheid, blijheid” en haar ongebonden liefdesleven resulteerde in twee buitenechtelijke zoons. De ene bracht het zelfs tot minister van marine. De andere zoon wist niet dat Ninon zijn moeder was en werd dodelijk verliefd op haar. Toen hij de waarheid hoorde, pleegde hij als een moderne Oedipus zelfmoord.

Klooster

In 1656 werd Ninon in opdracht van Anna van Oostenrijk, die de regentes van Lodewijk XIV was, opgesloten in een klooster. De directe aanleiding schijnt geweest te zijn dat ze tijdens de Vastentijd gevogelte at, en een boutje uit het raam gooide dat op het hoofd van een passerende priester belandde. Maar waarschijnlijk speelde veeleer haar vrije opvattingen en haar niet-religieuze levensstijl een rol. Ex-koningin Christina van Zweden bracht Ninon de Lenclos, voor wie zij veel waardering had, een bezoek tijdens haar eerste reis naar Parijs en pleitte vervolgens bij kardinaal Mazarin met succes voor haar vrijlating.

Ninon de Lenclos is een symbool van de gecultiveerd en onafhankelijke vrouw, de koningin van de Parijse salons. Zij was een vrouw van de geest en van het hart, die representatief is voor de veranderende zeden in de zeventiende en achttiende eeuw, en was een voorgangster van de vrije en onafhankelijke vrouw. Haar grote bekendheid begon pas een halve eeuw na haar dood, en berust deels op romans en toneelstukken, die over haar leven zijn geschreven.

Het naar haar vernoemde Ninongarnituur wordt geserveerd bij lamskoteletten en tournedos en bestaat uit bladerdeegpasteitjes, gevuld met groene aspergepunten en reepjes truffel.