Met steun van de provincie Noord Holland wordt dit jaar onderzoek gedaan naar drie kastelen in de provincie: Kasteel Brederode (Santpoort-Zuid), Slot Assumburg (Heemskerk) en Kasteel Ter Wijc (Beverwijk). Ook de hof Aelbrechtsberg (Bloemendaal) wordt onderzocht.
Er stonden in Noord-Holland vroeger naar schatting tachtig kastelen. Daarvan zijn er vandaag de dag nog vijf over, al dan niet als ruïne of gerestaureerd gebouw. In het landschap zijn op verschillende locaties opgemetselde funderingen te ontdekken. Soms is er alleen nog maar een vlak of hobbelig terrein te zien, waar mogelijk de resten van een kasteel liggen.
Veel kasteelterreinen zijn inmiddels aangemerkt als archeologisch (rijks)monument en kunnen niet zonder meer door gravend onderzoek (verder) onderzocht worden. Dankzij zogeheten geofysische technieken kunnen archeologen soms nog wel onderzoek doen. De provincie Noord-Holland geeft aan het belangrijk te vinden de bestaande kennis over de kastelen aan te vullen door oude onderzoeken uit te laten werken en aanvullend onderzoek te laten doen.
Kasteel Brederode
Kasteel Brederode is het oudste rijksmonument van ons land en wordt al sinds 1862 gerestaureerd en onderzocht. Sinds die tijd zijn onnoemelijk veel archeologische sporen uitgewist, met als gevolg dat hele generaties onderzoekers hun tanden stuk bijten op dit complex. Over de bouwtijd van Brederode is geen overeenstemming. Een veronderstelde bouwtijd rond 1282 zou impliceren dat Willem van Brederode (1226-1285) de bouwheer zou zijn maar er lijken geen stukken metselwerk tot in die tijd terug te gaan.
Wel liggen er geglazuurde tegeltjes uit de periode van Willem van Brederode die oorspronkelijk behoorden tot een mozaïekvloer in de hoofd- en kapeltoren, maar deze lijken te zijn aangebracht tijdens een van de vele restauraties. Nu zijn er vooral resten te zien van een kasteel dat na een beleg in 1351 gebouwd werd en vooral gerestaureerd werd na 1450.
Het inhoudelijk onderzoek naar kasteel Brederode en de andere kastelen wordt uitgevoerd door archeologen Nancy de Jong en Rob Gruben. Beiden werken aan een promotieonderzoek over de strategische overwegingen van de kastelenbouwprogramma’s van Rooms-koning Willem II (1227-1256) en diens zoon graaf Floris V (1254-1296) in Noord-Holland. Ze besteden onder meer veel aandacht aan de ontwikkeling en introductie van het vierkante kasteel in Nederland. Ook wordt het begrip ‘kasteel’ in samenhang met de omgeving onderzocht, alsmede haar functie, die veel uitgebreider was dan tot dusver wordt aangenomen.
Ook interessant: Het onfortuinlijke bestaan van ridder Jan van Brederode
Overzicht van boeken over kastelen
