Operatie Nachtwacht van start in Rijksmuseum

Sinds maandag wordt in het Rijksmuseum in Amsterdam gewerkt aan de restauratie van de Nachtwacht, het beroemdste schilderij van Rembrandt van Rijn. Het gaat om het grootste onderzoeks- en restauratieproject van het schilderij ooit. Bijzonder is dat de werkzaamheden plaats vinden voor het oog van het publiek, in een speciaal hiervoor ontworpen glazen ruimte.

Het onderzoek richt zich onder meer op vragen met betrekking tot de oorspronkelijke opdracht, Rembrandts materialen en schildertechniek, de impact van eerdere behandelingen en latere ingrepen en naar de veroudering, degradatie en toekomst van het schilderij. Het Rijksmuseum zet nieuwe en geavanceerde onderzoeksmethoden en -technieken in.

“Van kunsthistorisch en archiefonderzoek tot natuurwetenschappelijk en materiaal-technisch onderzoek, en van computer science tot artificial intelligence. Tijdens de onderzoeksfase is De Nachtwacht uit zijn lijst en op een speciaal ontworpen ezel geplaatst. Met behulp van twee schaarliften (platform-liften) is het mogelijk het hele doek te onderzoeken.”

Voor het onderzoek, wordt onder meer gebruik gemaakt van hoge resolutie fotografie en en meerdere beeldtechnieken zoals macro-röntgenfluorescentiescanning, en hyperspectrale imaging, oftewel infrared reflectance imaging spectroscopy (RIS), om de staat van het schilderij minutieus in kaart brengen.

Scans

Met de macro-röntgenfluorescentiescanner (macro-XRF scanner) wordt De Nachtwacht millimeter voor millimeter gescand. Deze scanner maakt gebruik van röntgenstraling waarbij de verschillende chemische elementen in de verf worden geanalyseerd, zoals calcium, ijzer, kalium en kobalt. Daaruit kunnen onderzoekers de gebruikte pigmenten aflezen. De scans kunnen ook onderliggende wijzigingen tonen, waarmee het schilderproces van Rembrandt inzichtelijk kan worden gemaakt. Om De Nachtwacht volledig in beeld te brengen zijn 56 scans nodig. Eén scan duurt 24 uur.

12.500 foto’s

In totaal worden ruim 12.500 foto’s gemaakt op zeer hoge resolutie, van 180 tot 5 micrometer, oftewel een duizendste deel van een millimeter. Het Rijksmuseum:

“Nog nooit eerder is zo’n groot schilderij op zo’n hoge resolutie gefotografeerd. Op deze manier kunnen details die je normaal niet met het blote oog kunt zien, zoals pigmentkorrels, in beeld worden gebracht. Hiervoor is een dynamisch imaging frame ontworpen, waarop de verschillende camera’s en lampen kunnen worden bevestigd.”

Lees ook: De Nachtwacht, een vroeg staaltje ‘virtual reality’
Overzicht van Boeken over Rembrandt van Rijn