Ploutos (Plutus) - God van de rijkdom en het kapitaal

Ploutos (ook wel Plutos of Plutus) is in de Griekse mythologie de god van rijkdom, overvloed en kapitaal. In de kunst werd hij vaak als kind afgebeeld, met een zogeheten hoorn des overvloeds of cornucopia.

Volgens de Griekse dichter Hesiodos werd Ploutos geboren op Kreta, als zoon van de vruchtbaarheidsgodin Demeter en de held Iasion, een sterfelijke bewoner van Kreta. In een blijspel van de dichter Aristophanes wordt Ploutos opgevoerd als een blinde man die geen onderscheid kan maken tussen goed en kwaad en zijn gaven willekeurig uitdeelt.

In zijn beroemde satirische werk Lof der zotheid (1511) schrijft Desiderius Erasmus het volgende over de godheid:

“Neen, ten spijt van Hesiodus en Homerus, ja, zelfs van onze Zeus, is Plutus, de vergulde God van het kapitaal, de vader van goden en mensen. Op één wenk van deze wordt nog heden ten dage, evenals vroeger, het sacrale profaan en het banale subliem. Hij beslist over oorlog en vrede, over regering en rechtspraak, over de publieke opinie en verkiezingen, over huwelijk en verbintenis, verdragen en wetten, kunsten en wetenschappen, ernst en luim – ja, mijn adem schiet te kort om alles op te sommen, wat in gezin en maatschappij door de god van het kapitaal wordt beheerst. Zonder zijn bijstand zou zelfs de ganse Homerische godenschaar, ja zouden zelfs de twaalf oppergoden, niet bestaan, of hoogstens als huiszittende armen een zielig bestaan leiden. Wie met hem op gespannen voet staat, behoeft zelfs van Pallas’ hulpe niets meer te verwachten, maar wie bij hem goed aangeschreven staat, kan rustig de oppergod met bliksem en al naar de duivel wensen.

Zie, op zulk een Vader beroem ik mij. Ik ben op de doodgewone manier ter wereld gekomen en niet als die oude humeurige Pallas uit het hoofd van haar vader. Neen, Jeugd, de liefste en de geestigste der nymphen was mijn moeder. Mijn Vader was met haar niet in zo’n ouderwets degelijk huwelijk verbonden, als waaruit aan Zeus zijn manke smid geboren werd. Neen, bij mij ging alles veel romantischer, want ik ben gewonnen uit zulk een vrije liefde, als mijn vriend Homerus zo vaak beschrijft. Vergis U echter niet: niet de Plutus van Aristophanes, die afgeleefde en halfblinde grijsaard, heeft mij verwekt, maar de Plutus nog in de kracht van zijn leven en nog vurig, niet alleen door zijn jeugd, maar veel meer nog door de nectar, die hij toen op een godenmaaltijd wat al te sterk en overvloedig had gedronken.
Lof der zotheid, h.7 – Vertaling Dirkzwager & Nielson