Archeologen hebben bij Tiel een bijzonder groepsgraf van circa 5600 jaar oud gevonden. In het graf liggen tussen de acht en elf mensen begraven, waaronder twee jonge kinderen van 3 en 5 jaar oud. Waarschijnlijk gaat het om leden van een en dezelfde familie.
De vondst is een jaar geleden al gedaan in de buurt van Medel, een buurtschap bij Tiel, tijdens archeologische opgravingen voorafgaand aan de uitbreiding van een bedrijventerrein. Vermoed wordt dat het om een familiegraf gaat, dat over langere tijd door een familie is gebruikt. De overledenen zijn dus niet allemaal gelijktijdig begraven. Er liggen in ieder geval twee kinderen en zes volwassenen, mannen en vrouwen.
In het graf zijn minimaal acht mensen begraven, maar waarschijnlijk meer. Het juiste aantal doden is nog niet bekend, omdat de botten in de loop der eeuwen samengeperst zijn en door elkaar liggen.
Hazendonkgroep
Het graf heeft een afmeting van 1,20 bij 2 meter. De overledenen liggen dus heel dicht op elkaar, met opgetrokken knieën en deels door elkaar heen. Dergelijke groepsgraven zijn voor deze periode vrij bijzonder. Doorgaans vindt men losse graven of een enkele keer een dubbelgraf, van bijvoorbeeld een moeder met een dochter. Het graf wordt toegeschreven aan leden van de zogenaamde Hazendonkgroep, die hier in de jonge steentijd tussen 3.700 en 3.400 voor Christus leefden. In deze tijd gingen groepen mensen steeds vaker op een vaste plek wonen, in kleine gemeenschappen.
Deze mensen woonden vlakbij de plek waar ze zijn begraven, aan een beek in een dorpje dat eveneens is opgegraven. Ze waren jagers-vissers-verzamelaars. Door contacten met boeren in het zuiden (Limburg e.o.) gingen zij zelf ook vee houden en graan verbouwen. Van die boeren in het zuiden namen zij nog andere gewoonten over, zoals het begraven in een familiegraf.
Het graf lag oorspronkelijk vlak onder het maaiveld. De skeletten werden hierdoor broos en zacht. Door overstromingen kwam een 1,5 meter dikke kleilaag over het graf te liggen. De kleilaag zorgde ervoor dat de botten beschermd werden. Wel zijn de botten door het gewicht van het kleipakket samengeperst en gebroken. Hoewel de botten in stukjes uit elkaar zijn gevallen, zijn ze relatief goed bewaard gebleven. Het enige oudere familiegraf in Nederland, meer dan vijfentwintig jaar geleden gevonden op Schokland (Noordoostpolder), is veel slechter bewaard. Daarvan zijn nu alleen nog maar de tanden over.
Naar museum
Om het kwetsbare graf uit Tiel te bewaren en te onderzoeken, besloten de archeologen het als geheel in een blok klei van ruim 1000 kilo, uit de grond te halen. Vervolgens is het naar een laboratorium gebracht. Specialisten hebben daar maandenlang gewerkt om de zachte botten schoon en weer hard te maken.
Het graf is inmiddels uitvoerig onderzocht en recent overgebracht naar het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden, waar het vanaf volgende week dinsdag een plek krijgt in de permanente presentatie. Voor het onderzoek moest het hele blok in zijn geheel in één keer naar boven gehaald worden. Het RMO krijgt het graf te leen van museum Het Valkhof, waar het Gelderse Provinciaal Depot voor Bodemvondsten wordt beheerd.
De opgraving in Medel werd verricht door circa vijftig archeologen. Naast het groepsgraf zijn er sporen gevonden van nederzettingen. De opgravingen in Tiel-Medel duurden van november 2016 tot september 2017. Er zijn meer dan een miljoen vondsten uit de Steentijd, Bronstijd, de IJzertijd, de Romeinse tijd en de Middeleeuwen aangetroffen. Vorig jaar waren al een Romeins beeld van de god Jupiter en een zeldzame bronzen zalfpot in het nieuws. De komende jaren zijn archeologen nog druk bezig alle vondsten te onderzoeken.
