Het Van Gogh Museum heeft voor het eerst een werk aangekocht van Edgar Degas: de monotypie La lecture après le bain. Een monotypie is een afdruk van een inkttekening die op een plaat is gemaakt. Het gaat volgens het museum om de eerste zwarte monotypie in Nederlands openbaar kunstbezit.
In navolging van Vincent van Gogh en zijn broer Theo verzamelt het Van Gogh Museum al decennia lang prentkunst. Sinds de verwerving van een belangrijke prentenverzameling in het jaar 2000 door het museum, ligt bij het verzamelen de focus op prenten uit het fin de siècle (1890-1905), een periode van grote bloei binnen de prentkunst. Het museum beheert inmiddels zo’n 1800 prenten uit deze periode en doet bovendien intensief onderzoek naar de collectie.
De aankoop van La lecture après le bain markeert een nieuwe focus bij het verzamelen, namelijk de impressionistische prentkunst. Theo en Vincent kochten zelf al bladen van impressionistische kunstenaars als Manet en Pissarro, die zich nu in de collectie van het Van Gogh Museum bevinden. Hoogtepunten uit de impressionistische grafiek, zoals een monotypie van Degas, ontbraken echter nog.
De impressionisten benaderden de prentkunst op een heel vernieuwende manier: voor hen lag de nadruk niet op reproductie, maar op experiment en originaliteit. Dit sloot aan bij de verzamelaars voor wie de zeldzame, zo niet unieke kunstprent, in de jaren 1870 een heilige graal werd. De impressionistische grafiek is hiermee de belangrijke voorloper van de prentkunst uit het fin de siècle.
Eén diepzwarte afdruk
Een monotypie (letterlijk: enkele druk) is een inkttekening op een gladde, niet absorberende ondergrond die vervolgens wordt afgedrukt. Van een monotypie kan slechts één diepzwarte afdruk worden gemaakt, zoals het aangekochte werk. Degas maakte soms nog één of twee afdrukken, die echter veel valer zijn. Vaak gebruikte hij die lichte afdrukken als basis voor een pasteltekening. Degas’ monotypieën bevinden zich in belangrijke musea over de hele wereld; met deze aankoop is er nu ook zo’n diepzwarte monotypie in Nederlands openbaar kunstbezit.
La lecture après le bain is volgens het Van Gogh Museum intiem en erotisch tegelijk. Een naakte vrouw heeft zich op een divan gevleid en leest in het halfduister de krant. Degas maakte de voorstelling in de zwart geïnkte plaat door het wegvegen of -krassen van de inkt met een penseel, een naald, een doek of met zijn vingers. Het strijklicht dat rechts door het met doek bespannen raam binnenvalt, doet de vrouw subtiel oplichten in het duister van haar interieur. Haar opgetrokken been blokkeert het tegenlicht, wat resulteert in een scherpe contour. Helemaal rechts staat de nauwelijks te onderscheiden wastobbe, die de titel verklaart.
De aankoop is mogelijk gemaakt door het Mondriaan Fonds en de Vereniging Rembrandt. Hoeveel er voor is betaald is niet bekendgemaakt.
Boek: De Tijd Van Degas
