Marleen Manneke
Een bijnaam als deze krijg je niet zomaar. Hij was jong, ambitieus en kende geen vrees. Een prins met een flinke staat van dienst. Wie was deze jonge waterliefhebber? Een artikel van Het Scheepvaartmuseum over Prins Hendrik “De Zeevaarder”.
Geen saluut
Prins Hendrik was de derde zoon van prins Willem, de latere koning Willem II en Anna Paulowna, groot hertogin van Rusland. Hij werd geboren op 13 juni 1820 in het paleis Soestdijk en had twee oudere broers, Willem en Alexander, een jonger zusje genaamd Sophia en een jonger broertje genaamd Ernst-Casimir, die helaas met vijf maanden al het leven liet. De kinderen werden niet verwend of op handen gedragen; zij moesten leren wennen aan een eenvoudige levenswijze. Gouverneurs brachten dagelijks verslag uit over de vorderingen van de prinsen en het prinsesje en prins Hendrik bleek ijveriger te zijn dan zijn oudere broers. De kinderen moesten in het gareel lopen en er werd voor gezorgd dat zij zich niet misdroegen. De grootste straf die de kinderen konden krijgen was het dragen van een pet zonder rode band. Dat betekende dat de schildwachten dan niet voor hen hoefden te salueren.
Jonge liefde voor de zee
De kleine prins Hendrik had al jong belangstelling voor de zee. Er is een brief aan zijn vader bewaard waarin hij met zijn kinderlijk handschrift schrijft dat hij een boek over De Ruyter aan het lezen is. Op zijn tiende verjaardag stelde koning Willem I hem aan als adelborst der eerste klasse. In de jaren die volgden werd prins Hendrik opgeleid door Pieter Arriëns, zijn leermeester. Ook leerde hij op de Eem nabij Soestdijk zelfstandig een bootje varen. Arriëns maakte speciaal voor het onderwijs van de prins een maritiem woordenboek. In de collectie van Het Scheepvaartmuseum is een handgeschreven Nederlands-Frans maritiem woordenboek te vinden uit hand van Arriëns. Hij stelde dit in 1835 samen voor zijn leerling.
Zeebenen kweken
Zeemannen worden niet aan wal gemaakt. Daarom drong hij erop aan dat prins Hendrik al vroeg naar zee zou gaan. Hij stelde een programma op van 1832 tot 1838 waar hij reizen zou maken naar de Middellandse Zee, West-Indië en Brazilië. Ook leerde hij het leven aan boord op een oorlogsschip kennen: in 1833 maakte hij een reis naar Galicia aan boord van korvet Zr. Ms. Nehalennia. Hier kweekte hij zeebenen en kon hij wennen aan het gescheiden zijn van zijn familie. En dat was soms best taai. Jaren later gaf de prins toe dat hij een verjaardag op zee tijdens een storm zo ziek was geweest dat hij niets had gemerkt van de feestelijkheden.
Een ambitieuze jongen
Op jonge leeftijd, in 1836, werd hij bevorderd tot luitenant-ter-zee der 2e klasse en twee jaar later klom hij wederom een stapje hoger op de ladder: hij werd kapitein-ter-zee. In 1843 voer hij uit met zijn eigen eerste eskader (een vloot), waar hij de leiding over had. Zijn bijnaam: ‘De Zeevaarder’ had hij dus al op jonge leeftijd verdiend. De bekende zeeschilders P. J. Schotel en Louis Meijer maakten meer dan eens schilderijen of aquarellen van zijn zeetochten. Het schilderij ‘Man overboord’ hangt momenteel in de tentoonstelling: ‘De schilderijen’, te bezoeken in Het Scheepvaartmuseum.
