Rosa Parks (1913-2005), de vrouw die weigerde haar plek af te staan

De Amerikaanse burgerrechtenactiviste Rosa Parks werd in 1955 wereldnieuws nadat ze in de bus weigerde haar plek af te staan aan een blanke medepassagier.

Rosa Parks werd op 4 februari 1913 geboren in Tuskegee, een stad in de Amerikaanse staat Alabama. Ze werkte voornamelijk als naaister en raakte in de jaren vijftig van de twintigste eeuw betrokken bij de burgerrechtenbeweging. Parks verzette zich tegen rassenscheiding en de discriminatie van zwarte burgers.

Verzet in de bus

In Amerika is de naam Rosa Parks beroemd. Dat alles vanwege een op het oog klein, maar toch veelbetekenend voorval dat zich voordeed op de avond van 1 december 1955. Na het werk pakte de toen 42-jarige Rosa Parks de bus en ging zitten op een vrije stoel, die echter gereserveerd was voor blanke reizigers. Parks was moe en blij dat ze even kon uitrusten. De bus raakte echter steeds voller en na enige tijd waren alle stoelen bezet. Een medepassagier verzocht haar hierop haar stoel af te staan aan een blanke reiziger. In Montgomery waren zwarten in die tijd verplicht hun plaats af te staan aan blanke medeburgers. Rosa Parks weigerde echter. Ze bleef zitten waar ze zat. Ze was van mening dat ze net zoveel rechten had om op die stoel te zitten als een blanke passagier. Voor de wet lag dat echter anders.

Montgomery-busboycot

Omdat Parks de wet overtrad, werd ze gearresteerd. De naaister werd veroordeeld en moest een boete van tien dollar betalen, plus de proceskosten. De arrestatie en veroordeling van Parks bleven niet onopgemerkt en al gauw besloten andere zwarte burgerrechtenactivisten in Montgomery, onder leiding van de jonge baptistische dominee Martin Luther King, om een grootscheepse boycot-actie te starten. Veel zwarte inwoners van Montgomery besloten geen gebruik meer te maken van het busvervoer, om zo aan te geven dat ze tegen de rassenscheiding in het openbaar vervoer waren. De actievoerders hadden een lange adem. Tot 382 dagen na de veroordeling van Parks weigerden de burgerrechtenactivisten gebruik te maken van de busdiensten in Montgomery. De actie had veel impact. Er werd in de media veel over de actie gesproken en de busmaatschappij werd verliesgevend, zelfs nadat deze de dienstregeling had uitgekleed.

In november 1956 bepaalde het Supreme Court uiteindelijk dat rassenscheiding in het openbaar vervoer in strijd was met de Amerikaanse grondwet. Een maand later reden de bussen in Montgomery weer als voorheen, met één belangrijk verschil: zwarten mochten voortaan zitten waar ze wilden en hoefden geen plaats meer te maken voor hun blanke medereizigers. Het was voor het eerst dat een massale actie van de Amerikaanse burgerrechtenbeweging een concreet resultaat had opgeleverd. Door deze geschiedenis wordt Rosa Parks vaak gezien als één van de pioniers van de burgerrechtenbeweging.

Boek: Van klein tot groots – Rosa Parks
Boek: Rosa Parks, my story