Rotterdam krijgt definitief stadsrechten (7 juni 1340)

De datum 7 juni 1340 wordt beschouwd als de dag waarop Rotterdam definitief zijn stadsrechten kreeg, van graaf Willem IV. Al twee keer eerder kreeg de stad privileges toegekend van de aristocratie, namelijk in 1299 en 1328. Hoe zit dit?

De moord op Van Borselen

In maart 1299 had Rotterdam voor het eerst stadsrechten gekregen van Wolfert van Borselen, heer van Veere. Deze wilde hiermee de stad voor zich winnen om zo zijn eigen positie te verstevigen. Toen de Zeeuwse edelman in augustus 1299 werd vermoord, werden de stadsrechten weer ingetrokken.

Voorrechten en privileges voor Rotterdam

Vervolgens verleende graaf Willem III een deel van de stad Rotterdam in juni 1328 bepaalde voorrechten. Maar ook deze maatregel hield niet lang stand. Definitieve stadsrechten kreeg Rotterdam, dat toen zo’n 2000 inwoners telde, op 7 juni 1340. De authentieke akte ligt nog steeds in het Stadsarchief van Rotterdam. De intro luidde:

‘In de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. Wij, Willem, graaf van Henegouwen, van Holland, Zeeland en heer van Friesland maken bekend (…) dat wij aan onze gezamenlijke burgers van Rotterdam hebben gegeven de hierna omschreven voorrechten en vrijheden.’

De akte bestaat uit 33 bepalingen. Hierin staan onder meer afspraken over tol-ontheffing, het recht om jaarmarkten te organiseren en bestuurlijke vrijheden. In ruil diende de stad militairen te leveren. Een van de artikelen, artikel 19, gaat over de rechten van de schepenbank en luidde:

“Over alle zaken die binnen de stad plaatsvinden zullen de schepenen beslissen volgens de handvesten en keuren [stadswetten]. Wanneer de handvesten en keuren voor bepaalde zaken geen oplossing bieden, dan zullen onze schout en de schepenen naar eer en geweten een beslissing nemen.”

De poorters van Rotterdam kregen overigens niet alleen rechten, maar ook enkele plichten. Zo lezen we in artikel 25 van de akte:

“Verder zullen zij ons [de graaf] op onze krijgstochten dienen met een koggeschip en vijfentwintig mannen.”

Lees ook: Amsterdam krijgt stadsrechten (1275)
…of: Stadsrechten: betekenis en geschiedenis
Overzicht van Boeken over de geschiedenis van Rotterdam

Bronnen ▼