Gisteren maakte de Leidse historicus Mark Rutte de voorlopig domste opmerking uit zijn loopbaan. Konden we zijn onwetendheid over de Hollandse Schouwburg nog afdoen als een moment van verstrooidheid aan het einde van een persconferentie, een opmerking in een interview is weldoordacht. De geïnterviewde herleest het immers en als hij minister-president is, heeft hij ook nog mensen die er even naar kijken. Rutte heeft willens en wetens aan de vooravond van het Nederlandse voorzitterschap van de EU in de Financial Times “on record” willen gaan met zijn opmerking dat Europa óf de migrantenstromen moet indammen óf ten onder zal gaan zoals het Romeinse Rijk.
Sommige uit geschreven bronnen bekende migraties zijn bijvoorbeeld niet terug te vinden in het bodemarchief omdat de landverhuizers zich volledig Romeins waren gaan gedragen. De Visigoten streden vóór Rome tegen Attila, de Franken sloegen nog in de zesde eeuw munten met het portret van de Romeinse keizer. Niet dat de Germaanse krijgers allemaal lieverdjes waren die niet wisten hoe snel ze Romeins moesten worden, maar grosso modo assimileerde men. En snel.
Het waren trouwens niet alleen archeologen die hierop wezen: ook historici herkenden dit. Ik ben er vrij zeker van dat Rutte, toen hij in Leiden geschiedenis studeerde, van zijn docenten (van wie ook ik college heb gehad) heeft gehoord dat de migratie-theorie over de val van het Romeinse Rijk al driekwart eeuw geen mainstream meer is.
Het lijkt er bovendien op – en dat is de tweede fout – dat Rutte nooit heeft vernomen dat een historische vergelijking dan en slechts dan is toegestaan als ze wordt toegelicht. Dat heet “de rechtvaardiging van het comparandum” en Rutte heeft in zijn tweede of derde jaar vernomen welke regels daarvoor zijn. Geschiedtheorie en -methodiek zijn geen leuke vakken, ik weet het, maar geëxpliciteerde kennis van de methode vormt wel de kwaliteitsgarantie van de geschiedwetenschap. Dat weet Rutte heel goed.
Maar of je nu het Romeinse Rijk vergelijkt met de EU of dat je vluchtelingen vergelijkt met soldaten, je moet je comparandum rechtvaardigen. Ik zeg hiermee overigens niets nieuws: Jan van Aken wees er ruim een maand geleden, toen Rutte zijn malle vergelijking in de Tweede Kamer maakte, in dit stuk in het NRC Handelsblad al op dat je niet zomaar alles met alles kunt vergelijken. (Full disclosure: Van Aken had mij gevraagd als meelezer.)
Kortom, Rutte heeft niet de inhoudelijke kennis en mist de ambachtelijke vaardigheid die een doctoraalbul rechtvaardigen. Dit roept de vraag op hoe hij dan ooit heeft kunnen afstuderen als historicus. En die vraag bedoel ik niet als een grappige plaagstoot – er is écht iets in Leiden dat mij zeer verontrust.
Ik heb al een paar keer het grapje gehoord dat in Leiden een docent economische geschiedenis rondloopt die zich doodschaamt omdat hij Rutte, die ooit vijftig miljard zoek maakte, een genade-zesje voor zijn vak heeft gegeven. Zoals we nu en duidelijk zien, is Rutte ook voor oude geschiedenis en de theoretische vakken gematst.
Ik heb zowel aan de VU als in Leiden gestudeerd. Aan de eerste universiteit haalde ik gemiddeld achten. In Leiden waren dat plotseling alleen maar negens. Ik begin me serieus af te vragen wat mijn Leidse bul waard is geweest.
