Silvius Brabo en de reus Druon Antigoon

Het personage Silvius Brabo is een bekend Brabants folklorefiguur. Brabo was een mythische Romeinse militair, die de reus Druon Antigoon ombracht. Daarna hakte hij de hand van de reus eraf en smeet die in de Schelde. Silvius Brabo is om die reden uitgegroeid tot het stadssymbool van Antwerpen.

In de afgelopen eeuwen heeft Antwerpen minstens zes standbeelden gehad, die verwezen naar Silvius Brabo’s dapper actie. Bekend is bijvoorbeeld de Brabofontein in Antwerpen, mét een bronzen standbeeld van Silvius Brabo, die voor het Antwerpse stadhuis staat. Verder komt Silvius Brabo voor in de strip Suske en Wiske, net als – onder meer – in de naam van een biermerk, studentenclub en Antwerpse winkels en bedrijven.

De mythe van Silvius Brabo en Druon Antigoon

Volgens de Antwerpse mythe – die ontstaan is in de Middeleeuwen – doolde er door Brabant een reus genaamd Druon Antigoon. Deze Druon leek, behalve zijn lengte, in niets op de latere mythische Grote Vriendelijke Reus die door Roald Dahl beschreven werd, want Druon Antigoon was het tegenbeeld van een vriendelijke reus. Hij terroriseerde de buurt rond Antwerpen door van schippers tol te eisen. Dit deed hij enkele kilometers voor de stad bij de bocht van Sint-Anneke. Als een schipper weigerde te betalen of geen geld had, hakte Druon Antigoon de hand van de schipper eraf en gooide die in de Schelde.

De Romeinse legionair Silvius Brabo – die bevriend zou zijn met Julius Caesar – was op een gegeven moment klaar met de reus Druon. Hij zocht hem op, vocht met hem, doodde hem en hakte vervolgens de hand van de reus eraf. Nu was het Silvius Brabo’s beurt om de hand van de reus in de Schelde te slingeren. Vanwege Brabo’s ‘hand werpen’ zou Antwerpen aan haar naam zijn gekomen. In meerdere Vlaamse dialecten wordt de letter ‘h’ namelijk niet uitgesproken, zodat ‘Antwerpen’ ontstaat.

Volgens een andere legende zou Silvius Brabo de reus Druon hebben gedood op verzoek van zeven ongetrouwde mannen, die het schamele geld dat ze hadden wilden gebruiken voor hun aanstaande huwelijk. Druon Antigoon kon, met zijn absurde tol-eisen van 50 procent in plaats van 10 procent, roet in het eten gooien en dus moest hij dood. De zeven mannen (‘de zeven schaken’) zouden volgens deze variant op de mythe de stamvaders van de zeven belangrijkste Antwerpse families zijn geworden.

Feiten rond de mythe & de naamgeving van Antwerpen

Het verhaal hierboven is natuurlijk niet echt gebeurd, maar een historische mythe. De benaming Antwerpen heeft niks met ‘hand werpen’ te maken, maar kan etymologisch verklaard worden uit de naam van een vroege nederzetting bij de Schelde, ‘anda verpa’ geheten. In een Germaanse taal betekende dit ‘aangeworpen gronden’. Deze nederzetting lag namelijk bij een bocht in de rivier, waardoor land aanslibde. Weer een andere uitleg verklaart Antwerpen uit de samenvoeging van de woorden ‘aan de werf’ of ‘aanwerfen’, vermoedelijk vanwege Antwerpens rol als havenstad. Deze laatste uitleg klopt echter sowieso niet, omdat de letter ‘W’ niet in onze taalstreek bestond toen Antwerpen ontstond.

Meer recent geloven sommige onderzoekers in een Keltische oorsprong van de stadsnaam Antwerpen. De stad wordt namelijk genoemd in de Vita Eligii, een boek uit de zevende eeuw. Daarin komt de benaming ‘Andouerpis’ voor als aanduiding voor de wijdere regio rond de tegenwoordige stad Antwerpen. Deze term zou zoiets betekenen als:

‘Zij die aan beide oevers wonen’.

Wie de mythe van Silvius Brabo en Druon Antogoon heeft bedacht, is onbekend. Men vermoedt dat inwoners van Anwerpen walvisbeenderen in de Schelde vonden en daarvan beweerden dat dit botjes waren van mensenhanden. Hieruit ontstond vervolgens de legende van Silvius Brabo en Druon.

Nieuw document uit 1620 gevonden

Interessant is dat er in 2016 een manuscript uit 1620 opdook, met een beschrijving van de mythe. Lange tijd werd gedacht dat de legende van Silvius Braba en Druon Antigoon van de zestiende eeuw (tijdens de Renaissance maakten humanisten korte metten met het verhaal) tot de negentiende eeuw in de vergetelheid was geraakt. Maar dit bleek dus niet zo te zijn. Al in de zeventiende eeuw was de mythe alweer onder het stof vandaan gehaald. Maar… de reus was nu een Rus geworden om het verhaal iets geloofwaardiger te maken, zo blijkt uit het betreffende manuscript.

Bronnen ▼