Sobibor-overlevende Jules Schelvis (95) overleden

Jules Schelvis, oprichter van de Stichting Sobibor, is zondagavond op 95-jarige leeftijd overleden in zijn woonplaats Amstelveen. De Nederlander werd op 6 juni 1943 vanuit Westerbork door de nazi’s op transport gesteld naar Sobibor. Van de 3006 mensen van dit transport overleefde hij als enige de oorlog.

Tijdens de oorlog verbleef Jules Schelvis in maar liefst zeven concentratie- en vernietigingskampen. Na de oorlog trad hij in Duitsland op als burger-aanklager tegen kampbeulen. Ook ging hij lezingen geven en hij richtte de Stichting Sobibor op. Jules Schelvis publiceerde verder verschillende boeken over zijn oorlogservaringen en de geschiedenis van Sobibor. In 2008 werd hem door de Universiteit van Amsterdam een eredoctoraat verleend. Drie jaar geleden was Schelvis te gast in de Tweede Kamer en kreeg hij een staande ovatie van alle aanwezige politici.

In een in memoriam schrijft zijn stichting vandaag:

Hij was onvermoeibaar in het delen van zijn kennis met de wereld over wat gebeurd is in Sobibor. Bovendien lette hij er scherp op zijn werk up-to-date te houden. Bijna alle nieuwe uitgaven van zijn boeken bevatten nieuwe gegevens of kleine correcties, gebaseerd op uitkomsten van nieuw onderzoek.

Jules Schelvis werd in 1921 geboren als kind van Joodse ouders die hun godsdienst hadden afgezworen en als humanist door het leven gingen. Hij maakte als drukker carrière in de drukkerswereld, maar raakte tijdens de oorlog zijn baan kwijt, als gevolg van anti-Joodse maatregelen. Begin 1940 leerde Schelvis zijn toekomstige vrouw Rachel Borzykowski kennen. Zij was toen zeventien jaar oud. In een poging zijn geliefde te behoeden voor deportatie naar het oosten trad hij al snel met haar in het huwelijk. Dit had echter geen effect. Niemand van Schelvis’ familie en schoonfamilie ontkwam uiteindelijk aan deportatie. Alleen zijn moeder en zuster bleken na de oorlog nog in leven. Jules Schelvis was de enige van zijn transport van 3006 mensen dat op 6 juni 1943 Westerbork verliet, die de oorlog overleefde.

Na de oorlog hertrouwde hij met Johanna Levendig. Uit dit huwelijk, dat 53 jaar duurde, werden twee kinderen geboren. Schelvis had daarnaast drie kleinkinderen en drie achterkleinkinderen.