De Spartakusopstand (1919)

Van 5 tot 12 januari 1919, nauwelijks enkele maanden na het einde van de Eerste Wereldoorlog, vond in Berlijn de Spartakusopstand plaats. Het was een opstand van de Spartakusbond, een beweging die stoelde op het communisme en net als de bolsjewieken in Rusland een radenrepubliek wilde instellen. De opstand werd hard neergeslagen.

De Spartakusbond

De Spartakusbond was in 1915 het leven geroepen door onder meer Karl Liebknecht en Rosa Luxemburg. In het begin heette deze bond Gruppe Internationale. Aanhangers van de bond voelden zich verwant met het communisme en waren tegen oorlogsvoering. De naam van de Spartakusbond verwees naar de slaaf Spartacus, die in het jaar 73 v. Chr. rebelleerde tegen de Romeinen. Op dezelfde manier moesten arbeiders in opstand komen tegen de hun uitbuitende klasse.

De mislukte staatsgreep van 1919

Na de woelige Novemberrevolutie van 1918 – op 9 november vluchtte keizer Wilhelm II naar Nederland – probeerde de Spartakusbond samen met de Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands (USPD) en een groep revolutionairen het gezag in de Duitse hoofdstad over te nemen. Doel was het stichten van een radenrepubliek naar Russisch voorbeeld. De sociaaldemocraten en het leger sloegen de opstand genadeloos neer. Liebknecht en Luxemburg vonden op 15 januari 1919 de dood toen rechtse vrijkorpsleden hen vermoorden. Het lijk van Rosa Luxemburg belandde in het Berlijnse Landswehr Kanal (en werd daar pas gevonden op 31 mei 1919), terwijl Karl Liebknechts restanten gedumpt werden in een Berlijns mortuarium.

De Spartakusopstand kostte het leven aan 156 burgers en 17 militairen uit het rechtse Freikorps.

De verhoudingen tussen de Duitse sociaaldemocraten en de communisten – die men bleef wantrouwen vanwege de Russische Revolutie en daaropvolgende ontwikkelingen in Rusland – bleven in de tijd van de Weimarrepubliek gespannen. Samenwerking bleek onmogelijk, ook omdat de communisten weer kwaad waren op de sociaaldemocraten vanwege het neerslaan van de Spartakusopstand.

Overzichtspagina: Tijdlijn en samenvatting Duitse geschiedenis
Overzicht van Boeken over de geschiedenis van Duitsland

Video over de Spartakusopstand

Bronnen ▼