‘Spatie Rijksmuseum getuigt van gevoel voor historiciteit’

Het nieuwe logo van het Rijksmuseum Amsterdam heeft voor enige ophef gezorgd. Bij de Signalering Onjuist Spatiegebruik kwamen al enkele honderden klachten binnen. Internationaal ontwerpster Irma Boom plaatste namelijk een spatie tussen ‘Rijks’ en ‘museum’ en volgens de stichting was dat een grote fout. Dusty Jacobs, masterstudent erfgoedstudies aan de Universiteit van Amsterdam, ziet dat anders:

Ingezonden brief Ontwerpster Irma Boom laat ongewild blijken van gevoel voor historiciteit en respect voor het Nederlands erfgoed met nieuwe logo Rijks Museum.

Dat wij al jaren gewend zijn aan de samenstelling Rijksmuseum blijkt wel uit de diverse negatieve reacties op het nieuwe logo ‘Rijks Museum’. Ontwerpster Irma Boom sluit met haar ontwerp meer aan bij hoe het instituut in de beleving van bezoekers werd gezien in de eerste decennia na de opening in 1885. In die zin past het nieuwe logo goed bij de uitgangspunten van de al jaren durende verbouwing, restauratie en renovatie. Uitgangspunten daarbij zijn het originele ontwerp van Cuypers zo goed mogelijk te respecteren en in ere te herstellen en tegelijkertijd het museum aan de moderne tijd aan te laten sluiten.

Uit vergelijking van een kleine tweehonderdtal verschillende ansichtkaarten van het museum tussen 1894 en 2012 blijkt dat met name de eerste decennia het vrij gebruikelijk was ‘Rijks Museum’ te hanteren. Gaandeweg veranderde deze schrijfwijze van ‘Rijks- Museum’ naar ‘Rijks-Museum’ en tot slot tot de ons bekende samenstelling ‘Rijksmuseum’. Bijzondere varianten waren de samenstelling ‘Ryksmuseum’ en ‘Ryks-museum’ of kortweg ‘Museum Amsterdam’.

Deze ansichtkaarten, die rond 1900 het communicatiemiddel bij uitstek waren en in miljoenen werden verstuurd, laten verder ook zien dat het museum geen apart ontworpen beeltenis of logo nodig heeft. Het gebouw van Cuypers en dan met name de voorgevel spreken voor zich. In sommige gevallen werd daarom zelfs de naamduiding volledig weggelaten. Dat die werking vandaag de dag minder sterk is, komt onder meer doordat aan de voorzijde nu ruimte voor auto’s, bussen en trams is gekomen, die het zicht op het gebouw wegnemen.

Met het logo geeft ontwerpster Irma Boom blijk van respect voor deze historie. Eenvoudig ontworpen, helder en duidelijk met zicht op het verleden en visie op de toekomst. Want, helaas spreekt het gebouw door het ratjetoe aan beeldverstorende elementen niet meer zo sterk voor zichzelf. Sterker, de focus is sinds de opening in 1885 van de voorzijde naar de minder sprekende achterzijde, het museumplein, verplaatst. Waar rond 1900 meer dan 90 procent van alle afbeeldingen de voorzijde lieten zien, wordt vandaag de dag vrijwel alleen nog de achterzijde op ansichtkaarten getoond

Dat de spatiepolitie zich stoort aan het foutieve Nederlands in het logo is geen sterk argument. Het gaat hier immers om een logo, waar die regel niet zo snel op gaat: het gaat om de werking van het geheel. Wanneer ooit zou worden overgegaan tot het afsluiten van de straat aan de voorzijde voor gemotoriseerd verkeer, dan pas zou het gebouw weer in zijn volle glorie bewonderd kunnen worden.

~ Dusty Jacobs