In de herfst van 2021 hebben geologen in de Baai van Mecklenburg, voor de Duitse noordkust, op de zeebodem een ongewone rij stenen aangetroffen. Volgens de onderzoekers gaat het waarschijnlijk om de restanten van een muur die zo’n twaalfduizend jaar geleden werd gebouwd door jager-verzamelaars. Dat meldt de universiteit van Kiel deze week.
De ontdekking is bij toeval gedaan tijdens een universitair onderzoek naar een oude heuvelrug op de zeeboden in de Baltische Zee. Op ongeveer tien kilometer van het kustplaatsje Rerik, op ongeveer eenentwintig meter diepte, stuitte men vervolgens op de restanten van de stenen muur. De circa vijftienhonderd gelokaliseerde stenen liggen dusdanig netjes naast elkaar, dat de onderzoekers het onwaarschijnlijk achten dat de ongeveer één kilometer lange muur op natuurlijke wijze ontstond. Tussen driehonderd onverplaatsbare grote rotsen zouden de makers bewust kleinere stenen hebben geplaatst, van enkele tientallen kilo’s zwaar. Hierdoor zou uiteindelijk een barrière van om en nabij één meter hoog zijn ontstaan.
De stenen muur bevindt zich op de zuidwestelijke flank van een heuvelrug en grensde in de tijd van de bouw vermoedelijk aan een voormalig meer of moeras. De onderzoekers hebben een gedetailleerd 3D-model van de muur gemaakt en op basis van geofysische data de structuur van het eeuwenoude landschap gereconstrueerd.
Het gaat volgens de onderzoekers waarschijnlijk om een muur die speciaal werd gebouwd voor de rendierjacht. En aangezien de laatste rendierkuddes ongeveer elfduizend jaar geleden in dit gebied verdwenen, toen het klimaat warmer werd en er meer bossen ontstonden, gaat men ervan uit dat de muur van voor deze tijd dateert. Marcel Bradtmöller van de Universiteit van Rostock:
Op dat moment telde de gehele bevolking in Noord-Europa waarschijnlijk minder dan vijfduizend mensen. Een van hun belangrijkste voedselbronnen waren kuddes rendieren, die per seizoen door het schaars begroeide post-glaciale landschap migreerden. De muur werd waarschijnlijk gebruikt om de rendieren naar een knelpunt tussen de aangrenzende oever van het meer en de muur te leiden, of zelfs naar het meer, waar de jagers uit het stenen tijdperk hen gemakkelijker met hun wapens konden doden.
Aan het eind van het Weichselien, ofwel de laatste ijstijd, verdween de muur onder water. Vanwege opwarming van de aarde smolt het ijs toen namelijk, met een stijging van de zeespiegel als gevolg.
Er zijn al eerder vergelijkbare prehistorische bouwwerken gevonden, maar niet in Europa. In Lake Huron, in de Amerikaanse staat Michigan, is eerder een soortgelijke structuur aangetroffen, op een diepte van dertig meter. Deze muur zou gebruikt zijn voor de jacht op kariboes, het Noord-Amerikaanse equivalent van rendieren.
De Duitse onderzoekers zijn van plan duikers nader onderzoek te laten doen bij de muur in de Baai van Mecklenburg, ook in de hoop ter plekke archeologische vondsten te kunnen doen die meer licht op het bouwwerk werpen. De wetenschappers hebben hun bevindingen deze week gepresenteerd in het wetenschappelijke tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS).
