De Pentagon Papers zorgden in 1971 voor een grote rel in Amerika nadat een voormalig medewerker van het Pentagon, Daniel Ellsberg, de stukken had aangeboden aan The New York Times. Deze krant onderzocht de stukken op betrouwbaarheid en
bekeek of (en zo ja in hoeverre) publicatie schade zou toebrengen aan het ministerie van defensie en de voortgang van de oorlog in Vietnam. Uiteindelijk besloot de krant delen van de Pentagon Papers openbaar te maken.
De stukken bevatten onder meer pijnlijke onthullingen die aantoonden dat de voormalige presidenten Kennedy en Johnson in het openbaar en tegenover het Congres verschillende keren glashard hadden staan liegen over de oorlog in Vietnam. Verder werd duidelijk dat de Verenigde Staten de oorlog met opzet hadden uitgebreid door Cambodja en Laos te bombarderen.
Het Amerikaanse ministerie van justitie was woedend over het feit dat Ellsberg de uiterst geheime stukken had doorgespeeld aan The New York Times. Ellsberg werd vervolgd wegens diefstal, spionage en landverraad. Er werd 115 jaar cel tegen hem geëist maar uiteindelijk werd hij niet veroordeeld.
Persvrijheid
Het ministerie van justitie probeerde publicatie van de Pentagon Papers te verbieden. De stukken zouden de staatsveiligheid in gevaar brengen. De Amerikaanse rechter Murray Gurfein stond destijds voor een moeilijke beslissing waarbij hij zowel moest kijken naar het belang van staatsveiligheid als naar het belang van de persvrijheid. Uiteindelijk verwierp hij het verzoek van het ministerie. In zijn uitspraak zei hij onder meer:
De veiligheid van de staat ligt ook in de waarde van onze vrije instellingen. Degenen die aan de macht zijn moeten het bestaan aanvaarden van een vitterige pers, een alomtegenwoordige pers om de nog grotere waarden in stand te houden van vrijheid van meningsuiting en het recht van het volk om te weten...
Hoewel delen van de Pentagon Papers in 1971 gepubliceerd werden, bleef het volledige zevenduizend pagina’s tellende rapport geheim. Tot afgelopen maandag toen het integraal gepubliceerd werd door het Nationaal Archief. Publicatie was mogelijk dankzij een door president Obama in 2009 ingestelde commissie. Deze had onderzocht of de stukken geheim gehouden moesten worden en oordeelde uiteindelijk dat geheimhouding niet langer nodig was.
Het was maandag precies veertig jaar geleden dat The New York Times voor het eerst publiceerde over de Pentagon Papers.
- Boek: A memoir of Vietnam and the Pentagon Papers – Daniel Ellsberg
- Boek: The Battle for the Pentagon Papers
- Boek: Inside The Pentagon Papers
