‘WOII gewonnen dankzij militair genie Roosevelt’

Franklin Delano Roosevelt was het militaire genie achter de geallieerde overwinning in de Tweede Wereldoorlog. Dat concludeert biograaf Nigel Hamilton, die eind deze maand aan de Rijksuniversiteit Groningen hoopt te promoveren op zijn dissertatie, een deelbiografie die zich volledig richt op de rol van Roosevelt als opperbevelhebber in 1943.

Volgens de onderzoeker hebben historici, en zelfs militaire historici, het militair leiderschap van de ‘koppige Hollander’ steevast onderschat. Hij werd vaak afgeschilderd als een wat passieve president op militair gebied, een leider die het liefst beslissingen liet aan militaire commandanten. Die reputatie van een militair lichtgewicht is volgens Hamilton onterecht. De onderzoeker vond nieuw bronnenmateriaal en interviewde de laatste nog levende stafleden uit de zogeheten Map Room en naaste familieleden van de oud-president. Zijn conclusie: Roosevelt was een militair genie en de ware geallieerde opperbevelhebber.

Roosevelt besefte in januari 1943 dat alleen Amerikaanse militaire macht de Duitse Wehrmacht kon verslaan. De Britten waren uitgeput en militair niet in staat noch echt bereid om nazi-Duitsland offensief aan te pakken. Hamilton:

‘Roosevelt knew American armies should first learn the life-or-death business of modern war on the “safe” battlefields of North Africa and Sicily.’

Zijn bevelhebbers adviseerden een vroege invasie in het noorden van Frankrijk. Roosevelt weigerde. Hij wilde de Duitsers niet in de kaart spelen en het verlies van heel de oorlog riskeren in een catastrofe. Amerikaanse generaals verzetten zich eerst tegen de amfibische aanval op Sicilië. Roosevelt hield vol, wetende dat de ervaring waardevol zou blijken voor de invasie van 1944 in het Kanaal.

Hamilton toont aan dat deze strategie leidde tot frictie met de Britse premier Churchill.

‘Churchill moved might and main to stop Roosevelt and sabotage his strategy.’

Twee keer in 1943 trotseerde Churchill Duitse onderzeeërs in de Atlantische Oceaan om Roosevelt in Washington op te zoeken teneinde de Amerikaanse president te overtuigen om alle inspanningen te concentreren op de operaties in het Middellandse Zeegebied en ‘Overlord’ (de D-Day invasie) af te blazen. Roosevelt dreigde – ‘I shall read him the Riot Act’ – de Britten buiten het onderzoek naar de atoombom te houden als zij niet vasthielden aan de strategie die in januari 1943 was afgesproken in Casablanca. De onvoorwaardelijke overgave van de As-mogendheden was ook een strategische noodzaak. Niet om Stalin te vriend te houden, zoals later vaak werd gezegd, maar om zijn politieke doelen voor de wereld na de oorlog na te streven. Doelen die Churchill niet alle van harte steunde en soms liever tegenwerkte.

Het onderzoek van Hamilton richtte zich op FDR in zijn historische rol als militair opperbevelhebber. De deelbiografie richt zich op het beslissende oorlogsjaar 1943 en het militaire leiderschap van FDR. Het was het jaar waarin de geallieerden uit de verdediging raakten en in Europa de aanval inzetten.

Commander in Chief: FDR’s Battle With Churchill, 1943 verschijnt eerst in het Nederlands.