De atoombom op Hiroshima en Nagasaki

Hij heette liefkozend Little Boy maar de allereerste atoombom die op een stad werd gegooid, doodde wel in één klap 78.000 mensen. Ter vergelijking: in een stad als Lelystad wonen ongeveer zoveel mensen.

De eerste atoombom werd op 6 augustus 1945 op de Japanse stad Hiroshima gegooid. De Amerikaan Paul Tibbets was de piloot die de atoombom naar de Japanse stad bracht. In figuurlijke zin nam hij zijn moeder mee. Het vliegtuig waarin hij de bom naar Hiroshima bracht vernoemde hij namelijk naar de vrouw die hem ooit op de wereld zette: Enola Gay.

Door de na-effecten van de bom werd het dodental bijna verdubbeld. Eind 1945 waren er ongeveer 140.000 mensen overleden.

Met het gooien van de atoombom wilde Amerika het einde van de Tweede Wereldoorlog bespoedigen. Gedurende de oorlog was in Amerika het zogenaamde Manhattan Project van start gegaan, een uitermate geheim project waarbij gewerkt werd aan de ontwikkeling van de atoombom.

Uranium

De drie meter lange bom die op Hiroshima werd gegooid had een doorsnede van 71 centimeter en bevatte ruim 64 kilo verrijkt uranium dat zich in twee van elkaar gescheiden compartimenten bevond. De bom kwam op 550 meter boven de Japanse stad tot ontploffing doordat springstof de twee uraniummassa’s samengevoegde. Hierdoor ontstond een vernietigende kettingreactie.

Little Boy explodeerde om kwart over acht ’s ochtends. De Japanse keizer Hirohito gaf zich hierna niet onmiddellijk over. Het duurde enkele dagen voor de normale communicatiemiddelen weer op gang kwamen en de gezaghebbers op de hoogte waren van de gevolgen van de bom. Die gevolgen waren enorm. En verslaggever van de Daily Express schreef kort na de aanval:

“De stad ziet eruit of er een geweldige stoomwals overheen is gegaan. Zo ver het oog reikt staat er geen gebouw meer overeind.”

In 2004 rondde Hiroshima een onderzoek af. Volgens de Japanse stad kostte Little Boy in totaal ruim 237.000 mensen het leven. Veel meer dus dan tot die tijd werd aangenomen.

Fat Man

Voor de Japanners zich hadden overgegeven gooiden de Amerikanen nog een bom. Drie dagen na de aanval op Hiroshima werd deze tweede atoombom op de Japanse stad Nagasaki geworpen. Deze bom kreeg de naam Fat Man. Aanvankelijk wilden de Amerikanen de bom op de stad Kokura gooien, maar door slecht weer werd uitgeweken naar Nagasaki.

Fat Man was 3,25 meter lang en met 4545 kilo zwaarder dan Little Boy. In de bom bevond zich een kern van plutonium-239. Vanwege het slechte weer kwam de bom niet precies boven de stad terecht. Dit zorgde ervoor dat er minder mensen overleden. Het dodental was desondanks toch kolossaal. 40.000 Japanners overleden direct. Kort na deze bom capituleerden de Japanners. Ze beseften dat tegen deze bom niet te vechten was.

De Amerikaanse generaal Douglas MacArthur kreeg het gezag over Japan. Nu de oorlog voorbij was moest hij het land er als Supreme Commander for the Allied Powers economisch weer bovenop proberen te krijgen. Dit was een monsterklus. Ook buiten Hiroshima en Nagasaki hadden de oorlogshandelingen namelijk grote schade aangericht. Door eerdere bombardementen was bijvoorbeeld ook de belangrijke stad Tokyo grotendeels vernietigd. In totaal waren in Japan aan het einde van de oorlog zo’n negen miljoen mensen dakloos en vrijwel ieder gezin had slachtoffers te betreuren. MacArthur kreeg ook de opdracht een nieuw bestuur op te bouwen. Tegelijkertijd stond één ding als een paal boven water: Japan mocht nooit meer een bedreiging voor de vrede worden. Militaire invloeden in de Japanse samenleving moesten daarom worden uitgebannen en het land moest ontwapend worden.

Bijzonder, zeker in vergelijking met de situatie in het na-oorlogse Duitsland was dat de Japanse keizer en regering een actieve rol kregen toebedeeld bij het bereiken van deze doelen. Zij kwamen qua gezag echter wel ónder MacArthur te staan. Dit laatste had de Amerikaanse regering de generaal in een schrijven zeer duidelijk gemaakt:

“De bevoegdheden van de keizer en de Japanse regering de staat te besturen zijn ondergeschikt aan u als opperbevelhebber voor de geallieerde mogendheden. Gij zult uw gezag uitoefenen op de wijze als u goeddunkt voor de uitvoering van uw missie. Onze betrekkingen met Japan berusten niet op een overeenkomst, doch op onvoorwaardelijke overgave. Daar uw gezag absoluut is, behoeft gij aan de Japanners geen rekenschap af te leggen over de omvang daarvan. Het bestuur van Japan zal door de Japanse regering worden gevoerd in zoverre als een dergelijke regeling bevredigend werkt. Dit doet niets af aan uw recht zo nodig rechtstreeks op te treden.”

Straling

De atoombom leverde vier soorten straling op. Twee daarvan, de alfa- en bèta-stralingen, werden geabsorbeerd door de lucht en bereikten de aarde daarom niet. De stralingen die de aarde wel bereikten waren de gamma- en neutronenstraling. Schadelijke straling. Blootstelling aan deze straling leverde in veel gevallen binnen korte tijd de dood op. Personen die zich op grotere afstand van de straling bevonden kwamen er later toch ook mee in aanraking en stierven in veel gevallen ook. Diegenen die de straling wel overleefden hadden vaak te kampen met grote gezondheidsproblemen. Ook werden er in de periode na de atoombom in het gebied veel misvormde en gehandicapte kinderen geboren.

• Lees ook: ‘Kan de mensch de wereld vernietigen?’
• Boek: Gen Barrevoets in Hiroshima: De Bom

Video over de aanval:

Bronnen