Een geschiedenis van militair leiderschap

Weinig boeken die op deze website worden besproken, zijn vlak na verschijning eigenlijk alweer toe aan een update. Conflict. Oorlogsvoering van 1945 tot Oekraïne is wel zo’n boek. Het behandelt de geschiedenis van de internationale oorlogsvoering vanaf de Tweede Wereldoorlog tot het heden. De aanloop naar de oorlog in Oekraïne wordt uitgebreid beschreven, maar de oorlog tussen Hamas en Israël én de oorlogshandelingen in de Rode Zee ontbreken noodzakelijkerwijs.

Strategisch leiderschap

Het doel van Conflict is om de ontwikkeling van de oorlogvoering sinds 1945 te beschrijven. De auteurs leggen daarbij de focus op het leiderschap, zowel van toppolitici als topmilitairen. Vier elementen voor succesvol leiderschap staan voor hen daarbij centraal. Leiders moeten een conflict allereerst grondig begrijpen en een passende strategische aanpak opstellen. Ze moeten dus komen met de juiste grote ideeën over het hoe en waartoe van de oorlogvoering. Die ideeën moeten ze ten tweede bezielend kunnen overbrengen op hun militairen, thuisfront en parlementen.

Vervolgens moeten ze die ideeën kunnen implementeren en uitvoeren, en ten vierde ook kunnen aanpassen als de situatie daarom vraagt. Dat leiderschap maakt het verschil tussen de overwinning of de nederlaag, is de boodschap. Ook voor de toekomst, waar veel nadruk ligt op technologie, blijft goed leiderschap cruciaal.

Succesvol of falend

Met die meetlat lopen de auteurs een groot aantal militaire conflicten langs, van zeer bekende tot onbekendere oorlogen. Natuurlijk komen de oorlogen in Korea en Vietnam langs, maar ook minder bekende militaire operaties als de gevechten in El Salvador en de strijd om de Falklandeilanden in de jaren tachtig. Telkens weer analyseren de auteurs het strategische leiderschap, wat soms faalde en soms de doorslag tot succes gaf.

Een voorbeeld van een succesvol militair leider was de Israëlische stafchef Moshe Dayan tijdens de Zesdaagse Oorlog (1967). Hij hield, schrijven de auteurs, constant het grote idee voor ogen, waarop hij zijn strategische keuzes baseerde.

Wetmatigheden

Gaandeweg het boek wijzen de auteurs op enkele wetmatigheden die zij ontdekken in de geschiedenis van oorlogsvoering. Officieren hebben altijd de neiging om de situatie beter voor te stellen dan die werkelijk is, stellen de auteurs.

In oorlogsvoering zijn overdreven optimistische voorspiegelingen schering en inslag.

Een andere les luidt dat een bevelvoerend commandant zich niet in de frontlinies hoeft te begeven, maar wel in hetzelfde land moet zijn als waar de missie zich afspeelt. Teveel afstand is een recept voor mislukking.

Petraeus

Conflict is een unieke samenwerking tussen de gelauwerde Britse historicus Andrew Roberts en de Amerikaanse oud-generaal David Petraeus. De hoofdstukken over Afghanistan en Irak zijn geschreven door Petraeus, vermeldt een voetnoot. Dat is bijzonder, aangezien hij diepgaand betrokken was bij deze oorlogen. In Irak was hij de opperbevelhebber van de Amerikaanse troepen, in Afghanistan leidde hij de internationale veiligheidsmacht. Deze hoofdstukken zijn dan ook in de ik-vorm geschreven, wat de historische distantie niet ten goede komt. Deze hoofdstukken lezen dan ook op sommige punten als een diepgravende terugblik op het eigen handelen. Dat neemt niet weg dat Petraeus’ analyse boeiend is, zeker niet als hij concludeert dat Afghanistan niet in handen van de Taliban had hoeven vallen als de Amerikaanse leiders een andere strategie hadden gehanteerd.

Amerikaans

Het grootste nadeel van het boek is de sterke focus op de Verenigde Staten, en in iets mindere mate ook op Groot-Brittannië – niet toevallig de landen waaruit de auteurs afkomstig zijn. Het boek doet daardoor erg Amerikaans aan: soms lijkt het alsof alleen de Amerikaanse bijdrage aan de oorlogen wereldwijd ertoe doet. De oorlog in Vietnam krijgt, net als de oorlogen in Afghanistan en Irak, een eigen hoofdstuk toebedeeld.

Ook voor de toekomst wijzen de auteurs op het grote belang van de Amerikaanse krijgsmacht. Ze aarzelen daarbij niet om grote woorden te gebruiken. Uit de geschiedenis van de Kosovo-oorlog trekken zij de conclusie dat de Verenigde Staten op grote schaal de beste gevechtsvliegtuigen ter wereld moet blijven bouwen. Daarvan hangt veel af, zelfs de toekomst van de westerse beschaving, aldus de auteurs.

Indonesië

Vanuit Nederlands perspectief is het een misser dat de auteurs de onafhankelijkheidsoorlog in Indonesië volledig overslaan. Het hoofdstuk dekolonisatieoorlogen begint in 1947, bij de Britse strijd in Kasjmir. Dat is des te opmerkelijker, omdat de geheime Britse confrontatie met Indonesië op Borneo (1962-1966) wél veel aandacht krijgt.

Politiek

Dat neemt echter niet weg dat Conflict een boeiend historisch overzicht is van militair en strategisch leiderschap in de afgelopen tachtig jaar, met hier en daar stevige politieke analyses. De auteurs nemen stevig stelling, wanneer zij schrijven dat bezuinigingsrondes op defensie uiteindelijk altijd meer geld kosten dan zij opleveren. Dat maakt Conflict tot een uiterst actueel boek, nu vele landen miljarden investeren in defensie. Roberts en Petraeus vinden dat een uitstekend idee. Het gaat uiteindelijk om de toekomst van de beschaving, schrijven zij.

Dat gaat inderdaad veel geld kosten. Maar historisch gezien is keer op keer gebleken dat deze kosten slechts een fractie bedragen van de prijs die zal worden betaald in bloed en rijkdom wanneer afschrikking faalt.

Boek: Conflict. Oorlogsvoering van 1945 tot Oekraïne