Het Rijksmuseum van Oudheden heeft recentelijk een zwaard uit de bronstijd aan zijn collectie toegevoegd. Bij een uitgebreid onderzoek kwamen gebruikssporen aan het licht, die wijzen op een weinig vredelievende geschiedenis van het wapen en veelvuldig gebruik. Het 53 centimeter lange zwaard komt uit de laatste eeuw van de bronstijd, en is gedateerd tussen 925 en 800 voor Christus. Het werd waarschijnlijk gemaakt in Centraal-Europa en eindigde in de Maas, bij Thorn-Wessem in Midden-Limburg. Daar werd het in 1962 of 1963 bij baggerwerkzaamheden gevonden. Conservator Luc Amkreutz geeft uitleg in een filmpje op YouTube.
Samen met de Universiteit Leiden (in het bijzonder onderzoeker Valerio Gentile en prof. dr. David Fontijn) deed museumconservator Luc Amkreutz in 2019 en 2020 uitgebreid onderzoek naar de gebruikssporen op het zwaard. Het zwaard blijkt intensief gebruikt en heeft waarschijnlijk vele gevechtssituaties gezien in de soms weinig vredelievende bronstijdsamenleving van Midden- en Noordwest-Europa. De onregelmatig vorm van de kling duidt op intensieve reparaties en aanscherping van het metaal, waar lokaal hameren en vijlen niet meer afdoende was.
De onderzoekers analyseerden ook de deuken en andere schadesporen op de kling, die sterk lijken op schade die is ontstaan door gevechtshandelingen en bijvoorbeeld zwaard-op-zwaardcontact. Op de vraag hoe en waarom het uiteindelijk in de Maas terecht is gekomen, kunnen de onderzoekers nog geen definitief antwoord geven, maar het zwaard voegt daar wel een perspectief aan toe.
Intensief gebruikt
Het zwaard uit Thorn-Wessem was duidelijk een intensief gebruikt vechtzwaard waarop de sporen van strijd leesbaar zijn, anders dan bij andere bronstijdzwaarden zoals het zwaard van Ommerschans of Jutphaas. Die dienden niet voor de strijd maar zijn gemaakt om als offerstuk en ritueel statussymbool bij of in een rivier of graf achtergelaten te worden. Zwaarden werden ook vaak onbruikbaar gemaakt, kromgebogen of stuk geslagen om ze daarna te offeren.
In het Midden-Limburg van bijna drieduizend jaar geleden zal het zwaard uit Thorn-Wessem zeker geen alledaagse verschijning zijn geweest. Ook de vinder van het zwaard, een baggeraar die in de Maasplassen naar grind groef, vond het een bijzonder voorwerp en gaf het thuis een plek aan de schoorsteenmantel. Vorig jaar kocht het Rijksmuseum van Oudheden het zwaard van diens kleinzoon. Het zwaard van Thorn-Wessem ligt voorlopig voor verder onderzoek in het museumdepot en zal in de toekomst te zien zijn in een tentoonstelling over de bronstijd.
Ook interessant: Het Zwaard van Ommerschans – Ceremonieel zwaard uit de bronstijd
