73-jarige oma draagt poffer en… revolver

Kijk hier, de vriendelijke 73-jarige Johanna Peters uit Gassel. Keurig gekleed, met Brabantse poffer, lieve glimlach om de lippen. Waarom deze vriendelijke oma terug te vinden is in ons archief? Zij is één van de mensen die een machtiging heeft voor het dragen van een vuurwapen. Johanna heeft een vergunning voor een revolver.

Enkele honderden aanvragen en machtigingen van de gemeenten Gassel, Schaijk en Zeeland voor het dragen van een vuurwapen staan sinds deze week online bij het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC). Eenvoudig door te zoeken op naam, beroep of woonplaats. Het gaat om documenten over de periode vanaf het ingaan van de Vuurwapenwet in 1919 tot het begin van de Tweede Wereldoorlog in 1940. En op deze manier maakten we ook kennis met deze Johanna.

Anders dan in de Verenigde Staten, waar het dragen van een wapen een grondrecht is, kende Nederland tot de twintigste eeuw nauwelijks regelgeving aangaande wapenbezit. Om stroperij tegen te gaan werd in 1896 eerst het dragen van wapens verboden. Tijdens de Eerste Wereldoorlog namen veel vluchtelingen wapens mee naar het neutrale Nederland, aan het einde van de oorlog ontstonden bovendien in diverse landen revoluties. Om gewapend verzet tegen de eigen overheid te voorkomen werd in 1919 de Vuurwapenwet van kracht: alle wapens moesten worden ingeleverd en het dragen van een wapen was vanaf dat moment alleen nog mogelijk als aan de drager daarvan een speciale machtiging was verleend.

Zo’n machtiging moest in principe ieder jaar opnieuw worden aangevraagd. Vanaf dat moment zien we dan ook in de archieven aanvraagformulieren en machtigingen terug. Tenminste, als deze documenten bewaard zijn gebleven, want dit was niet verplicht. Veel stukken zijn dan ook vernietigd. Het BHIC heeft echter van in ieder geval Gassel, Schaijk en Zeeland series documenten in de archieven teruggevonden. Deze zijn gescand en vanaf nu toegankelijk via de website. Voor wat betreft de stukken van Zeeland zijn we de heemkundekring dankbaar voor het kunnen digitaliseren daarvan.

De meeste machtigingen werden overigens afgegeven voor landbouwers, in dit geval zo’n tweederde van alle aanvragen. Landbouwers mochten een wapen dragen voor de veiligheid van huis en erf, bijvoorbeeld tegen schadelijk ongedierte. Maar ook werden machtigingen verleend aan bakkers, metselaars en zelfs aan een pastoor. Onder hen ook een aantal vrouwen.

Zoals de kranige Johanna maar ook Helena Maria Zegers, trotse bezitter van een Flobert (enkelloops, één haan en met gladde loop, volgens de vergunning). Of Petronella Mooren die een handzame Bulldog binnen handbereik had.

Veruit de meeste “wapendragers” zijn mannen. Benieuwd welk schiettuig deze onderstaande heren in huis hadden en waarom? Ga dan zelf aan de slag en zoek hier: op naam: www.bhic.nl/wapenvergunningen

Of blader door alle stukken per plaats:

– Gassel (1919, 1926-1940)
– Schaijk (1927-1937)
– Zeeland (1937-1939)

~ Marilou Nillesen

Het BIC mocht afgelopen week bij Kristian van Omroep Brabant vertellen over deze bijzondere archiefstukken. Hier luister je dat fragment terug (00:41:20).