Anubis – De Egyptische jakhalsgod

De Egyptische god Anubis (Anoebis, Inpu) werd vereerd als de god van de balseming en mummificatie en als de beschermer van de doden en begraafplaatsen. Hij werd meestal afgebeeld als liggende jakhals of als een gespierde man met jakhalskop.

Anubis werd aanvankelijk beschouwd als de vierde zoon van de zonnegod Ra en Hesat. Later werd hij gepresenteerd als een zoon van onderwereldgod Osiris en Nephthys, die eigenlijk getrouwd was met Seth, de jaloerse broer van Osiris. Uit angst dat Seth de jonge Anubis zou vinden, verborg Nephthys haar zoon kort na zijn geboorte in een moeras. Anubis werd daar vervolgens grootgebracht door een zus van zijn moeder, de moedergodin Isis.

Anubis behoort tot de oudste Egyptische goden en evolueerde mogelijk uit de god Wepwawet, een oorlogsgod die vaak werd afgebeeld als een wolf. Anubis was nauw verbonden met de begrafenisrituelen van de oude Egyptenaren en werd beschouwd als de uitvinder van de balseming, die plaatsvond voorafgaand aan de mummificatie van doden. Volgens een mythe vergezelde hij de god Osiris op al zijn reizen. Toen deze belangrijke god op een dag werd gedood door zijn vijand Seth, verzorgde Anubis de uitvaart. Osiris werd zo de eerste mummie.

Zwart

Aangezien de oude Egyptenaren het hiernamaals beschouwden als een voortzetting van het leven op aarde, hechtten ze groot belang aan de juiste conservering van de lichamen van overledenen. Anubis was daardoor een belangrijke god en werd door de Egyptenaren dankbaar vereerd. Op afbeeldingen die in piramiden zijn aangetroffen wordt Anubis vaak gepresenteerd als de god die de mummificatie verzorgt of als degene die overledenen in het hiernamaals verwelkomt. Doorgaans is hij in het zwart afgebeeld: verwijzingen naar de vruchtbare zwarte aarde van de rivier de Nijl en de verkleuring van gemummificeerde lichamen.

Afbeeldingen van de god zijn te vinden in koninklijke tombes uit de 1e dynastie van Egypte (ca. 3150-2853 v.Chr.), maar aangenomen wordt dat de godheid ook voor deze tijd al werd vereerd. Tijdens mummificatie-plechtigheden droegen priesters in het oude Egypte een Anubis-masker.

Anubis dankt zijn uiterlijk vermoedelijk ook aan zijn band met de dood. Jakhalzen waren vroeger immers geregeld op begraafplaatsen te vinden, in de hoop daar wat eten te vinden. De oude Egyptenaren hoopten de dieren af te weren door de god als krachtige jakhals af te beelden.

Weging van het hart

Volgens de Egyptenaren was Anubis ook betrokken bij het oordeel over de doden. Overledenen werden door de god namelijk naar de de troon van Osiris gebracht, waar recht gesproken werd.

Anubis was verder te vinden in de zogeheten Hal van de Twee Waarheden, waar het hart van overledenen werd gewogen. Aan één zijde van de weegschaal bevond zich tijdens dit dodengericht Maäts Veer van de waarheid en aan de andere zijde werd het hart geplaatst. Als het hart even zwaar was als de veer, werd de overledene toegelaten tot het dodenrijk. Was het hart door zonden verzwaard, dan sloeg de weegschaal zover door dat het monsterlijke wezen Ammit (Verslinder van de Veroordeelde Doden) het hart met haar bek kon pakken en vervolgens opat.

In de Grieks-Romeinse wereld werd Anubis soms geïdentificeerd met de god Hermes, in de samengestelde godheid Hermanubis.

Boek: Goden van Egypte. Op zoek naar de wetten van de kosmos

Bronnen ▼