Atomium – Monument en symbool van Brussel

Het Atomium in Brussel is één van de meest in het oog springende bouwwerken in de Belgische hoofdstad. Het monument is te vinden in het Heizelpark en werd tijdens de Wereldtentoonstelling, die in 1958 in Brussel gehouden werd, onthuld. Slogan van de Wereldtentoonstelling was: Balans van de wereld voor een menselijker wereld.

Vrijwel iedereen kent het monument, dat is uitgegroeid tot een van dé nationale symbolen van België. Minder bekend is wat de negen bollen, die ieder een doorsnee van 18 meter hebben, voorstellen. Architect André Waterkeyn heeft hiermee een elementair ijzerkristal willen uitbeelden. Dit kristal is maar liefst 165-miljard keer vergroot. Waterkeyn ontwierp het monument samen met de broers André en Jean Polak. Aanvankelijk was het plan om een model van een ijzerkristal op een 231 meter hoge toren te plaatsen. Vanwege gelijkenissen met de Eiffeltoren, het beroemde overblijfsel van de Wereldtentoonstelling van 1889, werd echter van dit plan afgeweken. Men besloot het Atomium lager te plaatsen, rustend op drie grote tweepotige elementen. Op atomium.be lezen we over de plannen van de architect:

Het Atomium volgde de tijdgeest met name door de versmelting van het metaal en het atoom, waarvan de civiele toepassingen almaar toenamen. Maar de bevolking was nog steeds geschokt door het gebruik van atoombommen op Japan in 1945. In de context van de Koude Oorlog en de wapenwedloop tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie moest zij gerustgesteld worden over het vreedzame gebruik van het atoom. André Waterkeyn had in zijn project didactische presentaties voorzien over de voordelen van dit gedomesticeerde atoom, waarbij de bezoekers werden ontvangen met de slogan ‘Atoom: hoop’.

Staal

De bollen van het ijzerkristal werden bekleed met aluminiumlaag. Dit materiaal was eind vijftiger jaren sterk in opkomst. Het Atomium is 102 meter hoog. De negen, ijzeratomen voorstellende, bollen worden met elkaar verbonden door negenentwintig meter lange buizen waarin roltrappen en gewone trappen zijn ondergebracht. De centrale buis heeft een lift waarmee men naar de bovenste bol kan afreizen vanwaar men een panoramisch uitzicht over de omgeving heeft. Destijds was dit de snelste lift van Europa. In de bovenste ‘atoombol’ bevindt zich ook een restaurant. Na de dood van architect André Waterkeyn is deze bol naar hem vernoemd.

In de lagere bollen zijn permanente en wisseltentoonstellingen ingericht, over onder meer de geschiedenis van het monument en belangrijke technische en medische ontwikkelingen. Een van de zijbollen is vernoemd naar de Belgische wetenschapsfilosoof en Nobelprijswinnaar Ilya Prigogine. De onderste bol draagt de naam van François Englert, een Belgisch theoretisch fysicus die in 2013 samen met Peter Higgs de Nobelprijs voor de Natuurkunde ontving. Daarnaast is er een zogeheten ‘Kinderbol’. Deze pedagogische afdeling is niet publiek toegankelijk. Wel kunnen schoolklassen er de nacht doorbrengen.

Na de Wereldtentoonstelling van 1958 werden alle bouwwerken afgebroken die ter gelegenheid daarvan waren opgebouwd. Behalve het Atomium. Aanvankelijk was het helemaal niet de bedoeling het bouwwerk te behouden. Het zou slechts zes maanden in het Heizelpark staan. Na afloop van de Wereldtentoonstelling was het monument echter dusdanig populair en bekend dat besloten werd het te behouden. Veel werd er hierna echter niet aan het bouwwerk gedaan. Tot begin eenentwintigste eeuw stond het monument in feite wat weg te roesten. Tussen 2004 en 2006 werd het Atomium echter grondig gerestaureerd. Tijdens deze restauratie, die circa 26 miljoen euro kostte, werd onder meer de aluminium bekleding van de bollen vervangen door een laag roestvrij staal.

Ter gelegenheid van het vijftig jarig bestaan van het monument werd op 11 april 2008 met behulp van een helikopter en paratroepen een Belgische vlag op de bovenste bol geplaatst. Dit was ook gedaan tijdens de officiële opening in 1958.

In januari 2013 riep CNN het Atomium uit tot ‘bizarste gebouw van Europa’.

Bouw van het Atomium

Bronnen ▼