Eliane Van den Ende, historicus, cultuurjournalist en autrice van de boeken Karakterdames, verdoken vrouwenverhalen en Zwans, humor als Belgische identiteit. Over beide onderwerpen is ze beschikbaar voor lezingen: [email protected] - www.zwans-zwanze.be
Wat hebben Julius Caesar, Lodewijk XIV en Andy Warhol gemeenschappelijk? Ze droegen alle drie een haarstuk om hun kaalheid te verbergen en meteen werd die pruik een kenmerk van hun imago. Hoe identiteit, maatschappelijke denkbeelden, een sociale en/of politieke overtuiging, sociale positie, kleur… een rol speelden in hoofd- en huidhaar, is te zien op een tentoonstelling in Parijs.
Meimaand, kersenmaand. Le temps des cerises is een overbekend Frans chanson. De Kersentijd wordt als het strijdlied van de Parijse Commune (1871) gezien. Maar het lied werd een paar jaar voordien gecreëerd en is nog altijd een meezinger.
Pront pronkt – pal in het centrum van Brussel – het negentiende-eeuws beursgebouw: de roomtaart van het kapitalisme. Aan dat stedenbouwkundig ijkpunt beeldhouwde ook de jonge, toen nog volstrekt onbekende Auguste Rodin, maar minder gekend is dat ook andere Franse asielzoekers het monument mee optrokken.
Op 26 maart 1923 – precies honderd jaar geleden – overleed de Franse maar ook internationale theaterlegende Sarah Bernhardt (1844-1923). Temperamentvol, met een nooit aflatende energie, kwiek en spits in tegenspraak, speelde ze gedurende jaren het vuur uit de planken.
Loensend kijkt hij boven zijn luit uit. Theodoor Rombouts (1597-1637) schilderde zichzelf als muzikant maar ook als tandentrekker, als vrolijke disgenoot. Rombouts is een ondergeschoven schilder in de kunstgeschiedenis.
“Ik heb altijd mijn voeten stevig op aarde en mijn ogen naar de sterren.” Zo typeerde Joan Miró (1893-1983) zichzelf. Zijn omvangrijke werk danst rond die wisselwerking maar als mens stond hij tevens met beide voeten in de maatschappij en reikten zijn handen naar andere artiesten. Kinderlijke verwondering sprankelde tot het einde van zijn leven uit zijn ogen.
De Rothschilddames waren gedreven kunstverzamelaars maar ook mecenassen en bewaarders van cultureel erfgoed die hun collecties aan musea hebben geschonken.
De stammoeder van de Rothschilds bleef haar leven lang de spil van de familie. Voor elke belangrijke beslissing kwamen de vijf broers die intussen met de groten der aarde omgingen en zelf in paleizen woonden, samen in het krakkemikkige ouderlijke huis en vroegen 'La Mamma' om raad.
Zien en gezien worden, dat was het motto van de liberale burgerij in de negentiende eeuw. In alle Europese steden ontwikkelden zich plekken die zich leenden als ‘uitstalramen’ van die nieuwe sociale klasse. Zo ook de Brusselse Sint Hubertusgalerijen, een van de eerste overdekte winkelwandeloorden waar ze met hun nieuw verworven status konden pronken.
Shocking noemde Elsa Schiaparelli (1890-1973) haar parfum. De flacon als een vrouwenbuste was ontworpen door kunstenares Leonor Fini. En dat was niet de eerste en enige samenwerking van de modeontwerpster met artiesten. Haar jurken, juwelen, parfums, hesjes, truien, hoeden, handschoenen… vervloeiden met de fine fleur van de Parijse avant-garde van de jaren 1920-1930.
Niet zwanzen, hé! Zo luidt de (Belgische) uitdrukking die verbazing, twijfel, ongeloof… vertolkt. Vaak draait het rond een grap, een kwajongenstreek. Zwanzers nemen medemensen graag beet. Altijd met een olijke, vaak absurde en toch verfijnde kwinkslag.
Uw echtgenoot is overleden aan ‘William Morris-zijn’, meldde de geneesheer aan mevrouw Morris. Zijn dood was een gevolg van tuberculose én oververmoeidheid. Want Morris was een bezig baasje: schilder, ontwerper van behangpapier en textiel, van meubels en interieurdecoraties, architect.
Speelgoedpoppen van dertig centimeter met helderblauwe ogen gehuld in nonnenhabijt. Zij zijn een merkwaardige genomineerde van de tweede Belgische Erfgoed Challenge.
Beatrix Potter (1866-1943) verkocht meer dan 250 miljoen boeken wereldwijd. Haar 28 verhalen voor kinderen behoren daarmee tot de meest gelezen uitgaves. Maar behalve auteur en illustrator van kinderboeken was Beatrix Potter nog veel meer. Ze was een gewiekste zakenvrouw, een onconventionele en toch conservatieve dame in het Victoriaanse Engeland.
De Belgische dichter-schilder (1922-1979) is een wat ondergeschoven kunstenaar van de twintigste eeuw.
Een naakte man, zieltogend in zijn bad. Het mes waarmee hij in de borst gestoken werd, ligt bebloed op de grond. In zijn hand klemt hij een papier met de naam van zijn moordenares. Het schilderij van die politieke moord behoort tot de iconen van de kunstgeschiedenis en is nog altijd een inspiratiebron voor hedendaagse kunstenaars.
Curator Cecilia Alemani heeft voor de biënnale in Venetië voor het eerst een meerderheid van vrouwelijke en genderneutrale kunstenaars uitgekozen. Daaronder ook de Belgische surrealistische kunstenares Jane Graverol.
Bruegel is een naam als een klok in de kunstgeschiedenis. Aan de basis van die Bruegel-dynastie stond evenwel een vrouw: Mayken Verhulst (1518-1606).
Vrouwen zijn miniatuurtjes in de kunstgeschiedenis: klein en fijn. Voorstellingen van vrouwen op schilderijen, in muziek, in theater, in literatuur… zijn talloos maar zelden zijn er vrouwelijke producties terug te vinden. Hoe komt dat?
Er was eens… een mooie prinses. Dimpna. Zo mooi dat zelfs haar vader, een Ierse vorst, zijn oog én wellust op haar had laten vallen. De weduwnaar zag in zijn dochter de enige geschikte opvolgster van haar overleden moeder...
Parijs dankt haar steedse allure aan een facelift in het midden van de negentiende eeuw. Keizer Napoleon III en prefect Haussmann ploegden toen het middeleeuwse straatbeeld om. Zij creëerden een nieuwe stad met brede lanen, parken, moderne voorzieningen en grootse gebouwen.
