De Belgische dichter-schilder (1922-1979) is een wat ondergeschoven kunstenaar van de twintigste eeuw.
Een naakte man, zieltogend in zijn bad. Het mes waarmee hij in de borst gestoken werd, ligt bebloed op de grond. In zijn hand klemt hij een papier met de naam van zijn moordenares. Het schilderij van die politieke moord behoort tot de iconen van de kunstgeschiedenis en is nog altijd een inspiratiebron voor hedendaagse kunstenaars.
Curator Cecilia Alemani heeft voor de biënnale in Venetië voor het eerst een meerderheid van vrouwelijke en genderneutrale kunstenaars uitgekozen. Daaronder ook de Belgische surrealistische kunstenares Jane Graverol.
Bruegel is een naam als een klok in de kunstgeschiedenis. Aan de basis van die Bruegel-dynastie stond evenwel een vrouw: Mayken Verhulst (1518-1606).
Vrouwen zijn miniatuurtjes in de kunstgeschiedenis: klein en fijn. Voorstellingen van vrouwen op schilderijen, in muziek, in theater, in literatuur… zijn talloos maar zelden zijn er vrouwelijke producties terug te vinden. Hoe komt dat?
Er was eens… een mooie prinses. Dimpna. Zo mooi dat zelfs haar vader, een Ierse vorst, zijn oog én wellust op haar had laten vallen. De weduwnaar zag in zijn dochter de enige geschikte opvolgster van haar overleden moeder...
Parijs dankt haar steedse allure aan een facelift in het midden van de negentiende eeuw. Keizer Napoleon III en prefect Haussmann ploegden toen het middeleeuwse straatbeeld om. Zij creëerden een nieuwe stad met brede lanen, parken, moderne voorzieningen en grootse gebouwen.
Naar schatting waren rond het midden van de negentiende eeuw ongeveer honderdduizend vrouwen in Parijs werkzaam in de prostitutie.
"Henri Van Herwegen is dood, ik zou niet weten wie het is. Het is een snotneusnaam, een naam die niets betekent en waarmee je zeker niet opgewekt het leven binnenstapt."
In 1520/21 – 500 jaar geleden dus – drentelde Albrecht Dürer (1471-1528) door onze contreien. De Duitse kunstenaar combineerde een ‘zakenreis’ met nieuwe ontdekkingen, nieuwe ontmoetingen die zijn werk beïnvloedden. Tijdens die laatste grote reis hield de Renaissance-artiest dagboeknotities bij en maakte hij verbluffende schetsen.
De Spaanse schilder Francisco Goya wordt als wegbereider van de moderne kunst beschouwd. Goya is een buitengewone én ongewone kunstenaar. Officiële hofschilder maar ook weergaloze criticaster.
Erfgoed verkommert en verkruimelt. Zo verglijdt het geheugen van het verleden. Het (Belgisch) Koninklijk Instituut van het Kunstpatrimonium (KIK), internationaal gerenommeerd voor zijn know-how inzake onderzoeks- en restauratietechnieken, wil iets doen aan die teloorgang.
Haar voornaam is voldoende om te weten over wie het gaat: de zeventiende-eeuwse Italiaanse barokschilderes Artemisia Gentileschi (1593-1653). Haar leven is een film waard en haar schilderijen zijn films op zich. De toeschouwer kan nu zelf zijn eigen verhaal ervoor bedenken, kijkend naar Artemisia’s schilderijen in levende lijve in het Rijksmuseum Twenthe in Enschede.
Ada Lovelace, dochter van de romantische Engelse dichter Lord Byron, noemde zichzelf de ‘bruid van de wetenschap’ want ze ontwikkelde – ruim honderd jaar voor de computer gefabriceerd werd – een eerste computerprogramma. Een visionaire vrouw.
Hij had de karakterkop van een filmpersonage. Zijn leven leest ook als een filmscenario. Leopold Flam (1912-1995) was een enigmatische ‘charmeur’ maar niet altijd een koosjer mens: historicus-filosoof, inspecteur en hervormer van het geschiedenisonderricht in het Belgische rijksonderwijs, vrijzinnige Jood, verzetsstrijder, gevangene in de Mechelse Dossinkazerne en in Buchenwald. Een boek met bijdragen van voormalige pupillen schetst het beeld van
Op een magische plek, Monte Verità aan het meer van Locarno, in zuidelijk Zwitserland woonde, werkte, musiceerde, danste, schilderde en filosofeerde in het begin van de twintigste eeuw een excentrieke bende artistiekelingen.
Schilderes, ontwerpster, weefster, danseres, beeldhouwster, interieurarchitect, juweelontwerpster, marionettenbouwster, vernieuwster…. Sophie Taeuber-Arp (1889-1943) was het allemaal. Maar waarom is ze dan vergeten?
Kookboeken van weleer en hedendaagse onlinerecepten suggereren tal van bereidingswijzen voor oud brood, sommigen met een ‘historische’ smaak.
Volgens de overlevering vergat een nederige landbouwster in het Egypte van de Farao’s haar pannenkoekdeeg ergens in de hoek van de keuken. Pas na uren merkte ze haar verstrooidheid. De platte koek was intussen gerezen maar ietwat aarzelend stopte de meid het bolle deeg alsnog in de oven. Zo zou brood ontstaan zijn, zegt de legende.
Romans, foto’s, essays, historische boeken, liedjes… Het heeft de Commune van Parijs nooit aan belangstelling ontbroken. Vaak ook tegenstrijdige en gekleurde berichten.
“Kahina, Kahina, schrijf de vrijheid; jij kent geen begrenzingen; jij overwint obstakels”, zong DjurDjura. De Algerijnse ‘meidengroep’ eerde hiermee hun Berberse voormoeder, de mythische vorstin en legerleidster Kahina (zevende eeuw van onze tijdrekening). Toch genieten Berbervrouwen bijzonder weinig vrijheid. Maar ze drukken zich al eeuwenlang op een sluikse manier uit: in hun ‘typische’ vrouwenvlijt: textiel en juwelen.
