De Belgische koningskwestie is de benaming voor een politiek conflict tussen de Belgische koning Leopold III en de regering. Leidde er uiteindelijk toe dat de koning in 1950 afstand deed van de troon ten gunste van zijn zoon Boudewijn.
Na de capitulatie van de Belgen trekt Leopold zich als krijgsgevangene terug in zijn kasteel in Laken. Adolf Hitler wil in 1940 een gesprek met hem, maar Leopold weigert Hitler te ontmoeten. Na enige aarzeling stemt Leopold toch toe. Dit mede omdat hij ervan uit gaat dat Duitsland de Tweede Wereldoorlog zal winnen en hij Hitler ervan wil overtuigen hem de leiding te geven over het Belgische volk. Hij denkt dat de belangen van het gesprek belangrijker zijn dan zijn persoonlijke afkeer van Hitler. De ontmoeting vindt eind 1940 plaats en brengt de Belgen weinig goeds. Hitler laat duidelijk weten dat Leopold in Belgiƫ niets te zeggen heeft zolang de oorlog duurt.
Eind 1941 trouwt Leopold met de zwangere Lilian Baels. Volgens de aartsbisschop heeft de kerkelijke inzegening drie maanden daarvoor al plaatsgevonden. Omdat dit normaal pas na het burgerlijk huwelijk mag gebeuren, is het huwelijk onwettig. Andere krijgsgevangenen die het beduidend slechter hebben getroffen dan Leopold III, schiet het in het verkeerde keelgat dat Leopold een huwelijk is aangegaan. Leopold heeft zich dan wel solidair getoond door in Belgiƫ te blijven, maar geniet als krijgsgevangene kennelijk wel zoveel vrijheid dat hij kon trouwen en een kind kon krijgen. Veel krijgsgevangenen kunnen dit niet verkroppen.
De terugkeer van Leopold III
Mei 1945 wordt ook Leopold bevrijd door het Amerikaanse leger. De Belgische regering Pierlot wil hem echter alleen ontvangen als hij daarna afstand doet van de troon. Dit weigert Leopold. Binnen de Belgische regering is verdeeldheid over de koningskwestie. De socialisten, liberalen en communisten zijn tegen zijn terugkeer, de christendemocraten voor. Leopold heeft dan al jaren een slechte verstandhouding met premier Hubert Pierlot. Na een ontbinding van het kabinet vanwege de Koningskwestie wordt de Christelijke Volkspartij de grootste partij. Zij schrijven een Belgisch referendum uit waarin de vraag is ‘moet de koning terugkomen of niet?’. Dit referendum is overigens niet bindend. Uiteindelijk is 58 procent van de bevolking voor zijn terugkeer, de rest is tegen. Het referendum zorgt voor nog meer verdeeldheid in BelgiĆ« doordat de Vlamingen massaal stemmen vĆ³Ć³r de terugkeer van de koning en de Walen juist tegen. Die laatsten houden in 1950 een algemene staking om de terugkeer van Leopold III tegen te houden. Ook in het parlement is de verdeeldheid groot. Als premier Gaston Eyskens de koning naar aanleiding van de uitslag van het referendum terug wil halen, stapt zijn liberale coalitiepartner op en wordt er vanwege de kwestie opnieuw een kabinet ontbonden.
Bij de nieuwe verkiezingen behalen de christendemocraten een absolute meerderheid in de Kamer en de Senaat waardoor ze de mogelijkheid hebben de Belgische koning terug te halen. Als dit echter gebeurt dreigen er nog grotere rellen in het land uit te breken. De Walen dreigen met een protestmars naar Brussel te komen. Spoedoverleg volgt. Op 31 augustus wordt besloten dat koning Leopold III aftreedt ten gunste van zijn zoon Boudewijn. Tot het moment dat deze 21 jaar is blijft zijn oom Karel regent.
Suske en Wiske en de Belgische koningskwestie
Striptekenaar Willy Vandersteen bracht de koningskwestie in diverse Suske en Wiske’s naar voren. Deze strips verschenen rond de jaren vijftig in de Vlaamse krant De Standaard. Aanvankelijk zouden ze ook in het Frans worden vertaald, maar sommige van deze strips zijn in de Franse reeks plotseling verdwenen. Vermoedelijk werd dit geannuleerd omdat de strips nogal koningsgezind waren en Willy Vandersteen de Walen niet tegen het hoofd wilde stoten.
Hubert Pierlot, de Belgische oorlogspremier
Overzicht van Boeken over het Belgische Koningshuis
