Historiek
Eerder werden in het zuidwestelijke deel van Vlaams-Brabant al een veertigtal gebouwen, op basis van hun historische en architectuurhistorische waarde, geselecteerd voor een beschermde status.
Herne behoort grotendeels tot het stroombekken van de Mark, een zijrivier van de Dender. De vruchtbare leemlaag die de tertiaire kleilagen afdekt, maakt van Herne een rijke landbouwstreek. Tientallen, vaak geïsoleerd ingeplante vierkantshoeven domineren het landschap. Velen onder hen hebben een verre middeleeuwse origine, maar in hun huidige vorm gaan ze hoogstens terug tot het derde kwart van de achttiende eeuw. De voorlopige bescherming van het agrarisch erfgoed in Herne omvat de volgende monumenten:
Hof ter Hagen (Herfelingen, Hondsbergstraat 18)
Het hof ter Hagen is een van de oudste landbouwwinningen in de regio. Door de jaren heen heeft het primitief ontginningshof zich getransformeerd tot een typisch dubbelhof. De oorspronkelijke hoeve werd gesloopt en in 1857-1858 vervangen door de huidige indrukwekkende gesloten vierkantshoeve.
Hof te Kwatem (Herne, Kwatemstraat)
Het hof te Kwatem is gelegen in het oude gehucht “Quattem”. De ontginning ervan wordt rond 1218 gesitueerd. Het ruim bemeten gebouwbestand van de huidige 19de-eeuwse hoeve verwijst naar een omvangrijke landbouwwinning op de westelijke gemeentegrens.
Hoeve Wilgendam (Sint-Pieters-Kapelle, Beverstraat 10)
Hoewel de hoeve Wilgendam pas vermeld wordt vanaf de 18de eeuw, heeft het hof een middeleeuwse origine. Daarmee behoort de hoeve Wilgendam ongetwijfeld tot de oudste en belangrijkste landbouwuitbatingen in de regio.
Hof te Honscalle (Sint-Pieters-Kapelle, Lookaitse 4)
Ook het hof te Honscalle kan, door haar karakteristieke inplanting ter hoogte van een driesvormige verbreding aan een driesprong, beschouwd worden als één van oudste landbouwwinningen van de streek.
Hoeve Smeyersmark (Sint-Pieters-Kapelle, Geraardbergsesteenweg 45)
Deze hoeve werd opgericht tijdens het laatste kwart van de 18de eeuw. Ze vormt een unieke verwijzing naar de voormalige zetel van de erfmeierij van het Hernegewoud en de leen van de heren van Edingen.
Hof te Rasbeek (Sint-Pieters-Kapelle, Rasbeekstraat 10)
Het hof te Rasbeek, een omvangrijke semi-gesloten hoeve, bevindt zich in één van de oudste en belangrijkste wijken van Sint-Pieters-Kapelle. Met zijn grote rechthoekige muuropeningen in een vlakke hardstenen omlijsting aan erf- en veldzijde, vormt het hof te Rasbeek een uitzonderlijk en goed bewaard voorbeeld van een homogeen, laatclassicistisch geïnspireerde, gesloten bakstenen hoeve uit het eerste kwart van de 19de eeuw. Zoals het jaartal 1824 op de straatgevel bevestigt, is de hoeve volledig heropgetrokken in de eerste helft van de 19de eeuw. Toch wijzen gerecupereerde elementen er op dat de hoeve op zijn minst dateert van het begin van de 17e eeuw.
Het Rozenhof (Sint-Pieters-Kapelle, Rooststraat 1)
Het Rozenhof is ontstaan uit een oudere hoeve met losse bestanddelen. Het is een voorbeeld van een typische middelgrotehoeve die rond een gekasseid erf gebouwd is en bestaat uit een tweebeukige langsschuur, een ruim eenlaags boerenhuis met klokkenruitertje en stallingen. Tevens vormt het woonhuis van het Rozenhof een goed voorbeeld van een sobere, streektyperende en classicistisch geïnspireerde vormgeving. Vooral de grote steekboogvensters, het meerledige muizentandfries, de houten muurankers en de sterk gesloten veldgevel getuigen van een traditionele bouwwijze.
