De uitvinding van het kunstgebit

In de achttiende eeuw werd het moderne kunstgebit uitgevonden in Frankrijk. Wie was de uitvinder van deze nuttige neptanden? En wat heeft de Slag bij Waterloo met kunstgebitten te maken?

Oudste ‘kunstgebit’ komt uit Mexico

De tandheelkunde heeft al een hele lange geschiedenis. Zo zijn er geboorde tanden gevonden uit Pakistan die dateren uit de Nieuwe Steentijd (ca. 11.000-2000 v.Chr.), uit ongeveer 7000 v.Chr. De vroegste beschrijving van het beroep tandarts komt uit 2600 v.Chr., een Egyptische persoon die Hesy-Re heette oefende dit beroep uit.

De eerste vondsten van ‘kunstgebitten’ – hier tussen aanhalingstekens omdat het om zeer primitieve kunstgebitten ging – stammen uit het huidige Mexico. Daar is een mensengebit gevonden waar enkele wolventanden in waren gezet. Dit vroege kunstgebit is gemaakt omstreeks 2500 v.Chr. Maar of je dit gebit echt een kunstgebit kan noemen is maar de vraag. Een bewerkt gebit is wellicht een betere term. Verder zijn er een soort ‘kunstgebitten’ gevonden die zijn gemaakt door Etrusken en Romeinen en gedateerd worden op het jaar 7 v.Chr.. En in de zestiende eeuw maakten Chinezen houten kunstgebitten. Van de Etrusken is verder ook bekend dat ze al in de tweede eeuw v.Chr. protheses vervaardigden.

In 2016 ontdekten Italiaanse archeologen het oudst bekende kunstgebit dat nog compleet was. Het betrof enkele kunstgebitten in graven uit de veertiende eeuw tot vroege zeventiende eeuw waarin tandensetjes gevonden werden die met metaal aan elkaar gezet waren.

Uitvinding van het moderne kunstgebit: Alexis Duchâteau

Als uitvinder van het moderne kunstgebit van porselein geldt de Fransman Alexis Duchâteau, die in 1770 het eerst moderne kunstgebit vervaardigde. Verbeterde versies werden gemaakt door Nicholas Dubois De Chemant. Deze uitvinder vluchtte voor de Franse Revolutie en verwierf in 1791 een Brits patent op zijn in 1787 ontworpen kunstgebit in minerale klei. In 1820 ontwierp Samuel Stockton een verder verbeterd kunstgebit, dat hij vanaf 1825 industrieel ging produceren.

John Greenwood, de persoonlijke tandarts van de Amerikaanse president George Washington, maakte in rond 1790 een kunstgebit voor zijn werkgever. Hij ontwierp tevens een voetboor waarmee in tanden geboord kon worden met behulp van een naaimachine. In datzelfde jaar 1790 ontwierp iemand anders overigens ook de eerste tandartsstoel.

Tanden van Waterloo gebruikt voor kunstgebitten

Kort na de uitvinding van het kunstgebit brak de Franse Revolutie uit, gevolgd door een Europese oorlog waarin de Franse generaal en keizer Napoleon Bonaparte een hoofdrol speelde. Een luguber weetje is dat toen de Slag bij Waterloo (1815) voorbij was, tandenrovers de slagvelden bij Waterloo af struinden om tanden te verzamelen.

In de jaren die volgden op de Slag bij Waterloo, waren er op tal van Europese markten een soort kunstgebitten te koop, die gemaakt waren van de tanden van gesneuvelde Franse, Britse en Pruisische militairen die bij Waterloo het leven hadden gelaten. De tanden werden er door plunderaars – feitelijk grafschenners – met een tang uitgetrokken, vervolgens gekookt, eventueel bijgeschaafd en vervolgens in een ivoren gebit geplaatst.

Boek: Onze Slag bij Waterloo – Louis Sloos
Boek: Tandheelkunde in de prentkunst

Dentures and Dentistry An Oral History

Bronnen ▼