Zondagochtend is de bevrijding van kamp Westerbork herdacht in Barak 56, op de historische plek van kamp Westerbork. Het was de herdenking die vorig jaar, 75 jaar na de Tweede Wereldoorlog, niet door kon gaan in verband met de maatregelen tegen het coronavirus.
Kamp Westerbork werd op 12 april 1945 bevrijd door Canadese militairen. Het kamp werd tijdens de oorlog gebruikt als Joods doorgangskamp. In totaal vertrokken er 93 treinen vanuit het kamp richting de kampen in Oost-Europa. Vanuit Nederland werden 107.000 Joden tijdens de oorlog, grotendeels via Westerbork, naar het oosten weggevoerd. Daarnaast 245 Sinti en Roma en enkele tientallen verzetsstrijders. In totaal keerden slechts vijfduizend mensen terug.
Toen de Canadezen vanuit de richting van het Oranjekanaal arriveerden zaten er nog ongeveer 850 Joodse gevangenen in het kamp. Op het moment dat de tanks stopten bij de slagboom van het kamp, stoof iedereen ernaartoe. Velen sprongen bovenop de tanks.
De herdenking van de bevrijding werd zondag live uitgezonden door de NOS. Er waren onder meer toespraken van overlevenden Hans Dresden, Fred Mouw, Rabbijn Ies Vorst en Eva Weyl.
‘We spreken over overleven. Daar hoort hoop bij, hoop op een uitweg’, zo sprak Eva Weyl. ‘En hoop is ook hetgeen de ouders van Eva en mijn ouders elkaar continu hebben gegeven,’ vulde Hans Dresden haar aan. De families van Eva Weyl en Hans Dresden wisten met elkaars hulp kamp Westerbork te overleven. Sinds 1945 vieren en herdenken Hans en Eva de bevrijding van het kamp op 12 april elk jaar samen. Eva Weyl:
‘In juni konden wij het kamp verlaten. Maar ik werd in het nieuwe leven in Amsterdam uitgescholden voor vuile rotjodin. Wat betekende dat? Het “Jood-zijn” werd in kamp Westerbork nooit als iets kwaads benoemd. Het was voor mij geen thema.’
De mens is veerkrachtig
‘Hoe is het 76 jaar later met de solidariteit van de Nederlander?’ vroeg kampoverlevende Fred Mouw zich af tijdens de herdenking. ‘Het rondwarende coronavirus houdt ons gevangen en bezorgt overal in de wereld heel veel verdriet en narigheid, maar vast staat dat de mens veerkrachtig is. Het virus brengt dus ook goede dingen in de mens naar boven. Laten we hopen dat dit zo blijft en dat we niet terugvallen in onze onverschilligheid als voorheen jegens elkaar. En….laten we waakzaam zijn tegen alle vormen van discriminatie en racisme.’
Vijfendertig tranen
Tijdens de herdenking droeg Sintezza Bluma Meinhardt een gedicht voor op de muziek van het Romeny Jag ensemble ter nagedachtenis aan de Sinti en Roma die in kamp Westerbork gevangen zaten en tijdens de Tweede Wereldoorlog werden vermoord. Bert Vos droeg twee gedichten van zijn moeder Ida Vos voor uit de bundel 35 Tranen met muzikale ondersteuning van Erica Roozendaal, beide van The Klezmer Society. Kampoverlevende Rabbijn Ies Vorst sloot het herdenkingsprogramma af:
‘Als overlevende te kunnen, te mogen reageren; vandaag, 11 april, op één dag na, precies 76 jaar na de bevrijding van Kamp Westerbork door de Canadezen. Speciaal wil ik mij richten tot de jeugd, de komende generatie van Nederland. Opdat zij zullen weten en beseffen wat eigenlijk niet begrepen kan worden.’
Ook interessant: Kamp Westerbork – Nederlands concentratiekamp
Boek: De bewakers van Westerbork
