Bijzondere visserstruien in Katwijks Museum

Het Katwijks Museum staat tot eind dit jaar in het teken van oude visserstruien. Volgens het museum waren deze truien vroeger van een “prachtige eenvoud” en zijn ze bijzonder omdat veel streken een eigen soort visserstrui hadden.

Vanaf de negentiende eeuw tot ongeveer de jaren vijftig van de vorige eeuw droegen Nederlandse vissers vaak visserstruien als ze uitvoeren. Het waren dichtgebreide, vaak donkerblauwe, warme truien met herkenbare ingebreide motieven.

De laatste tijd is er uitgebreid onderzoek gedaan naar deze bijzondere truien. Onderzoekster Stella Ruhe vond onder meer foto’s uit de periode 1880-1950 van vissers uit veertig verschillende kustplaatsen die voor die plaats en/of streek kenmerkende truien dragen. Ruhe wist de motieven van al deze truien weer te verzamelen.

Deze visserstruien, die toen vaak beschouwd werden als simpel werkgoed, waren gebreid van wollen sajet en hadden motieven die uitsluitend opgebouwd waren uit variaties van recht, averecht en kabels. Doorgaans waren de truien gebreid in zwart, grijs, diverse blauwen – van korenblauw tot marine en alles wat daartussen zit – of naturel. De gebruikte motieven hadden volgens het museum een eigen betekenis. Het Katwijks Museum:

In veel Nederlandse vissersplaatsen waar nog geheel onbekende truien zijn gevonden, was men zich niet of nauwelijks meer bewust van het feit dat hun vissers uit die tijd in zelfgebreide truien werkten – een gewoonte die door contacten met Engelse vissers was overgenomen -, maar bleken die wel degelijk te hebben bestaan.

Het museum zou het jammer vinden als dit “unieke erfgoed, het fraaie breiwerk van talloze anonieme vrouwen en meisjes, waaruit bijzonder vakmanschap en grote creativiteit spreekt” verloren zou gaan.

Bijzonder is dat visserstruien de eerste echte truien waren die als bovengoed fungeerden, lang voordat Coco Chanel ze in de jaren 1920 als mode introduceerde en het dragen daarvan gemeengoed werd. Breiwerk werd tot dan toe voornamelijk voor ondergoed, sjaals, mutsen en wanten gebruikt.

Levend erfgoed

Het onderzoek voor de tentoonstelling werd verricht door Stella Ruhe die ook een boek over de visserstruien publiceerde. In de tentoonstelling zelf zijn een groot aantal visserstruien te zien. Deze zijn door zo’n veertig breisters uit het hele land opnieuw gebreid. De truien worden hiermee volgens het Katwijks Museum weer “levend erfgoed”. Titel van de tentoonstelling luidt: Visserstruien opnieuw gebreid. Het is de bedoeling dat de tentoonstelling vanaf volgend jaar langs andere musea in andere vissersplaatsen reist.

• Het boek van Stella Ruhe over de visserstruien