“Bloedbad van Sétif” – Algerije, 1945

Precies op 8 mei 1945, de dag waarop het nieuws van de capitulatie van nazi-Duitsland het westen bereikte, brak in de Algerijnse stad Sétif en in enkele omliggende dorpen een spontane opstand uit. Hierbij werden enkele tientallen Franse kolonisten omgebracht door een uitzinnige menigte die de onafhankelijkheid van Algerije opeiste. Het voorval lokte bij de Franse autoriteiten een gewelddadige reactie uit die de geschiedenisboeken inging als het “Bloedbad van Sétif” en uiteindelijk de voedingsbodem zou vormen voor de latere Algerijnse onafhankelijkheidsoorlog. Het verhaal:

De koloniale voorgeschiedenis

De Franse annexatie van Algerije gaat terug tot begin negentiende eeuw toen in juni 1830 een Frans expeditiekorps onder het bevel van generaal Louis de Boumont het land binnenviel en daarmee een einde maakte aan meer dan driehonderd jaar Ottomaanse overheersing. De Fransen dienden echter al snel extra manschappen aan te voeren om de vijandig gezinde Berberstammen die door de vrijheidsstrijder Abd al-Kader (1808-1883) waren verenigd het hoofd te bieden. Uiteindelijk zou het nog tot eind 1847 duren alvorens de Fransen enige controle verwierven over de regio. In de daaropvolgende jaren vestigden zich veel Fransen en andere Europeanen in het land. Die instroom verliep in de grote steden al bij al relatief vlot maar veroorzaakte bij de plattelandsbevolking wrevel toen sommige kolonisten zich onrechtmatig de meest vruchtbare stukken landbouwgrond toe-eigenden. Het was dit ongenoegen dat aan de basis lag van de opkomst van nationalistisch geïnspireerde politieke groeperingen die de onafhankelijkheid van Algerije nastreefden.

De gebeurtenissen van 8 mei 1945

Net zoals in Europa werd ook in Frans-Algerije het einde van de Tweede Wereldoorlog gevierd. In Sétif was die dag een optocht gepland waarin de vlaggen van de geallieerde landen een ereplaats zouden krijgen. Voor de aanhangers van het PPA, de nationalistische “Parti du peuple algérien” die enkele jaren daarvoor was opgericht door Messali Hadj (1898-1974), was dit de gedroomde gelegenheid om in de parade ook de Algerijnse vlag mee te dragen en zo hun eisen voor onafhankelijkheid kracht bij te zetten. Ieder nationalistisch vertoon was echter door de Franse autoriteiten streng verboden en toen tijdens de optocht de 26-jarige Bouzid Saâl weigerde om de Algerijnse vlag op te bergen werd hij door een politieagent brutaal neergeschoten.

Het incident lokte hevige verontwaardiging uit en ontaardde in een regelrechte volksopstand. Een opgehitste mensenmenigte keerde zich tegen de aanwezige Fransen die het moesten ontgelden en meedogenloos om het leven werden gebracht. Toen het nieuws van de moordpartij Algiers en wat later Parijs bereikte, kon een reactie moeilijk uitblijven. Met een aanzienlijke troepenmacht werd de Franse generaal Raymond Duval (1894-1955) op pad gestuurd om de revolte, die zich intussen had uitgebreid naar verschillende omliggende dorpen, de kop in te drukken. De volgende dagen werden tal van onschuldige Algerijnse burgers op willekeurige wijze opgepakt, mishandeld en vaak zonder enige vorm van proces koelbloedig geëxecuteerd. Hoeveel slachtoffers de repressie van de opstand uiteindelijk eiste valt tot op de dag van vandaag moeilijk te achterhalen. Naargelang de bronnen wordt aan Algerijnse zijde gewag gemaakt van 25.000 à 35.000 doden, sommigen zoals het PPA houden het zelfs op 40.000 en meer. De meeste historici schatten het aantal slachtoffers echter eerder tussen de 7.000 à 10.000.

De vreselijke waarheid kwam in de nazomer van 2010 opnieuw voor het voetlicht door een meer dan twee uur durend docudrama verfilmd door de Frans-Algerijnse regisseur Rachid Bouchareb. De film met de passende titel “Hors-la-loi” (Outside The Law) kreeg een Oscarnominatie voor beste niet Engelstalige speelfilm en vertelt het verhaal van drie Algerijnse broers die het bloedbad van Sétif overleefden en nadien hun land moesten ontvluchten.

De onafhankelijkheidsoorlog

Toen begin mei 1954 in Algerije het nieuws bekend raakte dat Frankrijk bij Dien Bien Phu (Vietnam) een verpletterende nederlaag had opgelopen en zich terugtrok uit haar kolonie in zuidoost-Azië, staken de oude verzuchtingen naar onafhankelijkheid bij de Algerijnen opnieuw de kop op. Enkele maanden later, op 1 november 1954, begon het FLN, het “Front de Libération Nationale” van de charismatische Ben Bella (1916-2012), haar onafhankelijkheidsstrijd tegen Frankrijk. Al snel bleek dat noch de Algerijnen, noch de Fransen geweld en terreur schuwden. Pas in 1962 erkende Frankrijk na bijna meer dan acht jaar strijd Algerije als onafhankelijk land. De tol aan mensenlevens tijdens de onafhankelijkheidsoorlog was echter niet min: naar schatting eiste het conflict om en bij de 350.000 slachtoffers.

Boek: Nederland en de Algerijnse oorlog 1954-1962