WalburgPers komt met een nieuwe, historische serie Oorlogsdossiers over oorlogen in Europa. Het eerste deel in deze reeks is De Frans-Duitse Oorlog 1870-1871. De moeder van De Grote Oorlog.
Met “dossier” wordt bedoeld dat er meer te lezen valt dan alleen het verloop van de gebeurtenissen; niet alleen websites worden vermeld, maar ook de plekken in het landschap waar nog wat te zien valt zoals monumenten en begraafplaatsen. Ook de musea worden genoemd. Met het boek in de hand kan je je verder verdiepen op de plaats des onheils. De auteurs hebben eerder met dit bijltje gehakt. Het boek Verstoorde vrede, foto’s van Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog werd in 2004 uitgebracht. En ook de Canon van Utrecht staat op hun naam.
De Frans-Duitse Oorlog van 1870-71 is een vlot geschreven, goedverzorgde uitgave, waarin het conflict, dat vooraf ging aan de Grote Oorlog bondig wordt beschreven. Voor sommige historici begint de Grote oorlog niet in 1914 maar al in 1870. De korte oorlog had veel impact, onder meer doordat Duitsland als ‘winnaar’ de Franse gebieden Elzas en een deel van Lotharingen annexeerde. In Frankrijk zinden men hierdoor op revanche. Men wilde de gebieden terugvorderen en wraak voor de overweldigende nederlaag. Frankrijk verloor tijdens de Frans-Duitse Oorlog bijna alle veldslagen. De Franse keizer werd gevangen genomen en het keizerrijk veranderde in een republiek, terwijl Duitsland in Versailles juist een keizerrijk werd. In Parijs brak na de nederlaag een revolutie uit, bloediger dan die van 1789.
Het boek opent met de voorgeschiedenis en achtergronden. Hier komt niet goed uit de verf dat de gebieden Elzas en Lotharingen na 800 jaar Duits gebied door de Franse koning Lodewijk XIV veroverd werden. In de jaren die volgden vielen de Fransen onder Napoleon diverse malen Duitsland binnen. Tweehonderd jaar later eiste Bismarck de gebieden, bij de vrede van Frankfurt van 1871, terug als veiligheidszone.
De veldslagen worden kort en bondig verhaald en toegelicht met kaartjes. Overzichten van de betrokken legers ontbreken evenals het verloop van de manoeuvres. Na de val van Parijs en de uitgebroken onlusten volgen de vredesonderhandelingen. Ook hier weer overeenkomsten met de latere Grote Oorlog, waar onwaarschijnlijk hoge schadevergoedingen vastgelegd werden. En ook nu breken er ziekten uit, niet de griep maar een pokkenepidemie zowel onder de soldaten als de Franse burgers. De auteurs citeren regelmatig uit dagboeken zoals die van Hans Wachenhusen, wat het boek zeer leesbaar maakt.
Het laatste hoofdstuk is gewijd aan de situatie in Nederland rond 1870, dat zich bedreigd voelde en genoodzaakt zag te mobiliseren. Die mobilisatie verliep niet soepel. De auteurs spreken van een “leerzame mislukking”. Hieruit werden lessen getrokken en in 1914, toen Nederland wederom mobiliseerde, verliep de operatie meer volgens plan.
De invloed en standpunten van de Oranjes (koning Willem III en koningin Sophie) komen in het boek ook aan de orde. Koningin Sophie ontmoet in november 1870 keizerin Eugenie, de echtgenote van de inmiddels gevangen genomen Napoleon III bij het paleis Noordeinde in Den Haag.
” …een bannelinge, een vluchtelinge, die bij mijn vorig afscheid zo trots, ijdel en hooghartig was….O voor wie hebt u die oorlog gevoerd?”…
Als toegift wordt een fietsroute in het boek opgenomen langs de forten van de Nederlandse Waterlinie en een autoroute langs de Franse monumenten. Er blijkt nog veel te zien te zijn. Mede door de eeuwherdenking van de Eerste Wereldoorlog staat ook deze oorlog in de belangstelling. De auteurs vermelden dat er in Gravelotte een museum gewijd is aan deze strijd. Dit museum werd recent geopend en staat uitgebreid stil bij de (voor)geschiedenis van de oorlog. Er wordt ook aandacht geschonken aan de annexatie van de Elzas en Lotharingen in de jaren na 1871-1919.
Samenvatting
WalburgPers komt met een veelbelovende serie oorlogsdossiers waarvan de oorlog van 1870-71 de voorbode is. De toevoeging van een lijst “lieux de memoire” is een goed initiatief. Het boek ziet er wat somber uit met alleen zwart-wit foto’s, maar dat zal ook wel met de kosten te maken hebben. De geschiedenis wordt duidelijk weergegeven, al hadden hier en daar wat meer overzichten opgenomen mogen worden. In ieder geval een aanrader voor iedereen die zich wil verdiepen in de Grote Oorlog van 14-18 en de belangrijke voorgeschiedenis wil begrijpen.
Boek: De Frans-Duitse Oorlog 1870-1871. De moeder van De Grote Oorlog
Lees hier een fragment uit het boek
Bekijk dit boek bij:
