Boter op je hoofd hebben – Herkomst en betekenis

1 minuut leestijd
Boter op je hoofd hebben - Boter (CC0 - Pixabay - congerdesign)
Boter op je hoofd hebben - Boter (CC0 - Pixabay - congerdesign)

Als je boter op je hoofd hebt, maak je anderen misschien wel verwijten, maar is dat niet helemaal eerlijk omdat je zelf ook schuldig bent aan een bepaalde problematische situatie. De ander verwijten maken is dus wat hypocriet.

De precieze herkomst van dit bekende spreekwoord is onduidelijk, maar wel bekend is dat hij al tijden gebruikt wordt in onze taal. Vermoedelijk is de uitdrukking afgeleid van de uitdrukking ‘Wie boter op zijn hoofd heeft, moet niet in de zon lopen’ of ‘moet uit de zon blijven’. Het dragen van boter op het hoofd verwijst mogelijk naar de oude gewoonte om manden vol levensmiddelen op het hoofd te dragen. Wie boter in de mand vervoerde kon tijdens een warme dag thuiskomen met gesmolten boter in het haar. Niet erg handig dus, tijdens een hittegolf boter op je hoofd dragen…

Zuiver geweten

Volgens het Groot Uitdrukkingenwoordenboek van Van Dale (2006) is het ook mogelijk dat de uitdrukking ‘Wie een hoofd heeft van boter, moet geen bakker worden’ ten grondslag ligt aan de huidige variant. Dit betekent zoveel als ‘wie geen zuiver geweten heeft, moet ervoor zorgen dat hij niet aan kritiek wordt blootgesteld’.

De bekende taalkundige F.A. Stoett wees in zijn Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden (1923-1925) nog op een versje van Jacob Cats waarin ook boter voorkomt:

Wiens hoofd van boter is, die moet gedurig schromen;
Die moet niet aen het vyer, of voor den oven komen.

Overzicht van Historische uitdrukkingen, spreekwoorden
Boekenrubriek: Taalgeschiedenis
Ook interessant: Een boterbriefje voor de zwakkelingen

Historiek is een onafhankelijk online geschiedenismagazine voor een breed publiek. We willen geschiedenis en actualiteit met elkaar verbinden en geschiedenisverhalen gratis toegankelijk maken. Steun ons werk

Recent gepubliceerd

Reageer

Abonneer
Stuur mij een e-mail bij
guest
0 Reacties
Oudste
Nieuwste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties

Gratis geschiedenismagazine

Ontvang, net als ruim 53.000 anderen, iedere week de gratis nieuwsbrief van Historiek:
0
Reageren?x
×