Brezjnev-doctrine (1968) – Politieke doctrine

De Brezjnev-doctrine is een bepaling van de Russische president Leonid Brezjnev van 13 november 1968. Tijdens een partijcongres in Polen stelde Brezjnev dat de Sovjet-Unie gemachtigd was in te grijpen in andere socialistische landen als de situatie daar om vroeg.

De Brezjnev-doctrine geldt wel als de tegenhanger van de Truman-doctrine (1947) en als reactie op de containmentpolitiek van de Amerikaanse president Harry Truman

Achtergrond: de Praagse Lente

Brezjnev deed zijn uitspraken nadat de Sovjet-Unie kort ervoor, tijdens de Praagse Lente in augustus 1968, de vreedzame revolutie in Tsjecho-Slowakije neersloeg. Een revolutie die belichaamd werd in de persoon van Alexander Dubcek. De Brezjnev-doctrine rechtvaardigde de aanval op Tsjecho-Slowakije.

De doctrine liet zien dat landen in het Oostblok tijdens de Koude Oorlog feitelijk ondergeschikt waren aan de Sovjet-Unie. Verder maakte de Sovjet-Unie uit welk land nu socialistisch of juist kapitalistisch was. Praktisch gezien betekende dit dat landen die in de Russische invloedssfeer lagen niet ongestraft het Warschaupact konden verlaten

Afghanistan en Gorbatsjov

De Brezjnev-doctrine werd in 1979 gebruikt om de Russische invasie van Afghanistan te rechtvaardigen. Toen in 1985 Michail Gorbatsjov aan de macht kwam, veranderde het beleid. In 1988 schafte Gorbatsjov de Brezjnev-doctrine af.

Leestip: Nederlandse tekst van de Brezjnev-doctrine
Lees ook: De Koude Oorlog: oorzaken, tijdlijn en samenvatting
Boek: 1968 – ‘You Say You Want a Revolution’ – Roel Janssen

Bronnen ▼