Contrabande – betekenis van de term

De term contrabande komt in de geschiedenis nogal eens voor. Wat betekent contrabande precies? Hoe lang kennen we dit woord al? En op welke momenten in de geschiedenis speelde contrabande een opvallende rol?

Herkomst & betekenis van contrabande

Contrabande klinkt een beetje als contramine, maar is wat anders. Contrabande betekent smokkelwaar. Bij contrabande gaat het dus om goederen die illegaal van plek A naar plek B worden gebracht. Het begrip komt volgens het Woordenboek der Nederlandse Taal (WNT) in elk geval sinds de Gouden Eeuw in de Nederlandse taal voor: de vermoedelijk vroegste vermelding is afkomstig uit 1634.

De term contrabande gaat terug tot het Italiaanse/Latijnse woord contrabando, dat in late Middeleeuwen (na 1250) te traceren valt. ‘Contra’ betekent hier ’tegen’ en bando ‘afkondiging’, ‘wetsvoorschrift’ of ‘verbanning’. Contrabande is dus iets tegen-wettelijks. Er is in dit verband een etymologische link met het woord bandiet.

Historische voorbeelden van smokkel & contrabande

Op verscheidene momenten in de geschiedenis speelde smokkelen een belangrijke rol. Een bekend voorbeeld is het Continentaal Stelsel (1806 tot 1814) van Napoleon Bonaparte, waarmee hij probeerde om de Britse economie plat te leggen. Het gevolg hiervan was een massale smokkelhandel tussen de Nederlandse Republiek en Engeland.

Gedurende de Eerste Wereldoorlog was smokkelen ook een probleem voor instanties. Langs de Nederlandse grens smokkelden mensen die een fortuin wilden maken in de jaren 1914-1918 veel goederen en dieren, waaronder boter, meel en paarden. Om dit te voorkomen, en om desertie tegen te gaan, brachten de Duitsers langs de grenzen prikkeldraad onder hoge stroom, namelijk 2000 Volt, aan (het beruchte Dodendraad), die ongeveer vijfhonderd mensen en mogelijk zelfs meer dan tweeduizend slachtoffers het leven kostte.

Lees ook: Hamsteren in tijden van crisis: herkomst van het woord hamsteren
Boek: Soda, zeep en smokkelwaar – Harry Bolwijn

Bronnen ▼