De coronacrisis is nog zeker niet voorbij, maar toch hebben Laurens Boven en Sophie van Leeuwen zich al aan een terugblik gewaagd. ‘Journalistieke geschiedschrijving’ noemen de BNR-verslaggevers hun project en het onderwerp is er belangrijk genoeg voor. Hun boek heet ‘Stilte op het Binnenhof’ en gaat voor een aanzienlijk deel over de problemen die de corona-uitbraak opleverde voor de Tweede Kamer. Die kwam immers een tijdlang nauwelijks bijeen. Het land werd niet langer via parlementaire besluitvorming geregeerd, maar ‘op basis van decreten’. De volksvertegenwoordigers kwamen vrijwel buitenspel te staan. De meesten legden zich daar noodgedwongen bij neer, al werd er wel gemord.
Maar interessanter dan de situatie in de Kamer is wat er op de Haagse departementen gebeurde, en vooral wat er niet gebeurde. Ook daaraan besteedt dit boek (nou ja, boekje, 144 pagina’s) ruim aandacht.
Volgens velen zorgt de virusziekte voor de hevigste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog, en de auteurs herhalen die woorden met klaarblijkelijke instemming. Ze vermelden erbij dat de autoriteiten ‘zonder draaiboek’ moesten handelen. Dat geldt natuurlijk ook voor andere grote naoorlogse noodsituaties, zoals de oliecrisis in 1973, de Molukse gijzelingen in 1975 en 1977 en de moord op Pim Fortuyn in 2002. Ook toen was het improviseren geblazen. Dat neemt niet weg dat de coronacrisis met niets valt te vergelijken. Nooit eerder in de contemporaine historie ging het land maandenlang grotendeels op slot, zoals tijdens de ‘intelligente’ lockdown van 23 maart tot begin juni.
Wie recente gebeurtenissen beschrijft loopt uiteraard het risico nóg recentere voorvallen te missen. Dat is ook in dit boek het geval. Zo wordt Ferd Grapperhaus uitvoerig aan het woord gelaten. Hij was als minister van Justitie verantwoordelijk voor de handhaving van de ‘anderhalvemetersamenleving’, nodig om verdere besmettingen te voorkomen. Grapperhaus deed dat met veel gestrengheid en bitse verwijten aan iedereen die het liet afweten. Dat de CDA-bewindsman zelf ernstig in opspraak raakte doordat hij en zijn gasten zich tijdens zijn bruiloft niet aan de regels hielden, blijft echter onvermeld. Het trouwfeest viel namelijk pas eind augustus en de commotie erover ontstond nóg weer enkele dagen later. Kennelijk was het boek toen al op weg naar de drukker.
Maar afgezien van dergelijke onvermijdelijke onvolkomenheden is ‘Stilte op het Binnenhof’ een boeiend boek. Het zet niet alleen de cruciale feiten van de afgelopen maanden helder op een rijtje, het levert ook materiaal voor de parlementaire enquête over de coronacrisis die er volgens CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt ‘zeker gaat komen’.
Verloren maand
Veel aandacht zal er dan ongetwijfeld zijn voor wat Boven en Van Leeuwen ‘de verloren maand’ noemen. Dat was de periode tussen eind januari en begin maart van dit jaar. Achteraf gezien was toen al zonneklaar dat het virus zich in Nederland zou aandienen en ook hier hel en verdoemenis zou zaaien. Niettemin bleef politiek Den Haag min of meer met de armen over elkaar zitten afwachten.
Al op 28 januari probeerde FvD-leider Thierry Baudet – ere wie ere toekomt – de kwestie te agenderen, maar de grote Kamerfracties hadden er geen trek in. Zij verwezen Baudet naar een vergadering van een Kamercommissie die anderhalve week later zou plaatsvinden. In het boek steekt VVD-Kamerlid Hayke Veldman de hand een heel klein beetje in eigen boezem. ‘Met de kennis van nu had je misschien dingen anders willen doen,’ zegt hij. Maar dat is volgens hem juist het probleem.
‘Het vervelende van achteraf terugkijken is dat je dat altijd doet met de kennis van nu.’
Maar ook nadat de verantwoordelijken beseften dat er gehandeld moest worden, en wel onmiddellijk, bleef het zoeken en tasten. Dat is nog steeds niet voorbij. Begin juni leek het virus onder controle en kon het strenge coronaregime worden verlicht. Maar volgens de meest recente inzichten is de gevreesde ‘tweede golf’ inmiddels begonnen en staat ons nog veel onheil te wachten.
Stil is het niet meer op het Binnenhof. Maar de tijd dat de Tweede Kamer zich weer druk kan maken over zaken die buiten de ‘coronawerkelijkheid’ vallen lijkt nog lang niet aangebroken.
Boek: Stilte op het Binnenhof – Politiek in coronatijd
Bekijk dit boek bij:
