De Duitse generaal die Parijs behoedde voor vernietiging

Bij nog heel wat Nederlanders doet de naam Dietrich von Cholditz een belletje rinkelen vanwege van zijn aandeel begin mei 1940 in de strijd om Rotterdam, maar het is vooral zijn weigering om Hitlers bevel uit te voeren en Parijs in brand te steken die hem een plaats in de geschiedenisboeken bezorgde. Het verhaal:

Jeugd en jonge jaren

Dietrich Hugo Hermann von Cholditz zoals zijn naam voluit luidde, werd op 9 november 1894 geboren binnen een aristocratisch geslacht op het familiekasteel Graeflich Wese in Opper-Silezië dat toen deel uitmaakte van het Koninkrijk Pruisen. Op amper twaalfjarige leeftijd werd hij door zijn vader naar de cadettenschool in Dresden gestuurd om begin 1914 na zijn verdere officiersopleiding als vaandrig ingedeeld te worden bij het 107ste Infanterieregiment “Prins Johann Georg” te Leipzig.

Cholditz’ militaire carrière

Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog werd von Cholditz met zijn regiment ingezet op het westelijk front, waar hij reeds enkele maanden later, in oktober 1914, werd bevorderd tot onderluitenant. In december 1917 krijgt hij voor betoonde moed tijdens de Slag aan de Somme en de gevechten rond Ieper onder meer het “IJzeren Kruis” en het prestigieuze “Ridderkruis in de Militaire Orde van Sint-Hendrik” uitgereikt. Na de oorlog en de demobilisatie van zijn regiment nam hij onder de Weimarrepubliek dienst bij de “Reichswehr”. Daar werd hij in november 1924 bevorderd tot luitenant en vijf jaar later, in het voorjaar van 1929, tot Ritmeester, een rang te vergelijken met de graad van kapitein.

Nog hetzelfde jaar huwde von Cholditz met de generaalsdochter Huberta von Garnier en toen begin 1933 de nationaalsocialisten in Duitsland aan de macht kwamen, geraakte ook zijn carrière algauw in een stroomversnelling. In 1935 werd hij als majoor aangesteld als bataljonscommandant bij het 16de infanterieregiment te Oldenburg, waarna het jaar daarop zijn promotie tot luitenant-kolonel volgde.

De Tweede Wereldoorlog

In de vroege ochtend van 10 mei 1940 landde von Cholditz met een deel van zijn bataljon op het vliegveld Waalshaven dat kort daarvoor door Duitse parachutisten was veroverd. Van daaruit rukte hij op naar Rotterdam om er de Maasbruggen, die van cruciaal belang waren voor de verdere opmars van het Duitse leger, in te nemen. Ondanks hevig verzet van het Nederlands leger slaagde hij erin enkele strategisch gelegen bruggen te veroveren, hetgeen hem enkele dagen later op 18 mei het Ridderkruis opleverde. Het jaar daarop werd hij als regimentscommandant tot kolonel benoemd en in juli 1942, von Cholditz had het inmiddels tot generaal geschopt, nam hij met zijn eenheid in de Krim deel aan de verovering van Sebastopol.

In het voorjaar van 1944 werd hij voor korte tijd ingezet in Italië om op de vooravond van de geallieerde landing in Normandië overgeplaatst te worden naar Frankrijk. Daar werd hij op 1 augustus aangesteld als plaatscommandant van Parijs ter vervanging van generaal Hans Freiherr von Boineburg-Lengsfeld die gecompromiteerd was geraakt bij de mislukte aanslag van 20 juli op Hitler. Voor von Cholditz was zijn aanstelling als militaire bevelhebber van Parijs evenwel geen geschenk. Binnen de kortste keren volgden tegengestelde bevelen vanuit Berlijn elkaar immers in snel tempo op. De ene dag beval Hitler de stad tot de laatste man te verdedigen om hem de dag daarna opdracht te geven de stad met de grond gelijk te maken.

Toen het bovendien duidelijk werd dat de geallieerde opmars naar de Franse hoofdstad niet meer te stuiten was en de verzetsmensen openlijk aanslagen begonnen te plegen hield von Cholditz het voor bekeken en droeg op 25 augustus zonder een schot te lossen Parijs over aan generaal Leclerc van het vrije Franse leger.

Het verdere verhaal

Von Cholditz werd na de overgave van Parijs voor ondervraging overgedragen aan de Britten. Vrijgepleit van oorlogsmisdaden werd hij in 1947 in vrijheid gesteld waarna hij zich uit het openbare leven terugtrok. Dietrich von Cholditz, de “redder van Parijs” zoals hij soms werd genoemd, kwam op 5 november 1966 te Baden-Baden in de huidige Duitse deelstaat Baden-Würtenberg te overlijden aan de gevolgen van emfyseem dat hij tijdens de oorlogsjaren opliep.

Over de gebeurtenissen die zich tijdens de laatste weken van de oorlog in Parijs afspeelden is de film: “Paris, brûle-t-il?”, vertaald in het Nederlands: “Brand Parijs?”, wellicht de bekendste. De film is een Frans-Amerikaanse coproductie uit 1966 van René Clément (1913-1996) naar het boek van Larry Collins en Dominique Lapierre met in de hoofdrollen onder andere Orson Welles en Gert Fröbe. De prent waarvan de titel verwijst naar de vraag die Hitler aan Stafchef Alfred Jodl stelde in de nacht van 24 op 25 augustus werd bekroond met twee Oscars.