In de vroege ochtend van 30 juli 1915 klonk tot twee keer toe een geweersalvo in de straten van Londens East End. In de middeleeuwse Tower of London waren zojuist twee spionnen geëxecuteerd. Het waren niet de eersten en het zouden zeker niet de laatsten zijn die tijdens de Eerste Wereldoorlog tegen de muur werden gezet. Bijzonder was dat beide doodgeschoten mannen geen Duitsers waren, maar Nederlanders.
Scotland Yard
De volgende dag kwam Janssen aan in het Noord-Engelse havenplaatsje Hull. Daar bleef hij een week voordat hij zuidwaarts via Londen naar Southampton reisde. Janssen gaf zich uit als handelsreiziger in sigaren en verbleef van 24 tot 28 mei in de Engelse havenstad. Vanuit het Crown Hotel verstuurde hij vijf keer een telegram naar Dierks & Co. Niet lang daarna werd hij gearresteerd door Scotland Yard.
Op het hoofdbureau van de Londense recherche werd Janssen verhoord door de chef van de Special Branch, hoofd-inspecteur Basil Thomson. Naast een prijslijst en verschillende soorten sigaren had Janssen ook een nieuw exemplaar van ‘Jane’s Fighting Ships’ bij zich. In het boek stonden foto’s en beschrijvingen van Britse marineschepen. Thomson vroeg de Nederlander of hij een zekere Willem Roos kende. Janssen ontkende.
Sigarenhandel
Tijdens zijn verhoor hield hij vol een sigarenverkoper te zijn. Zo had hij een prijslijst bij zich van de Rotterdamse sigarenfabriek Louis Dobbelmann. Maar hij had ook een geïllustreerd tijdschrift bij zich over Britse marineschepen. Op de vraag waarom hij geen proefsigaren bij zich had, antwoordde hij naar waarheid dat hij die allemaal had opgerookt. Of hij een zekere Haicke Janssen kende? Jazeker. Basil Thomson liet daarop Janssen naar de verhoorkamer brengen, waar die tot zijn frustratie door Roos werd geïdentificeerd.
Toen Willem Roos na het verhoor werd teruggebracht naar zijn cel, sloeg hij plots een deurraam kapot en probeerde met de glasscherven zijn polsen door te snijden. Hij werd weggebracht naar Westminster Hospital en vervolgens onder speciaal zelfmoordtoezicht geplaatst in Brixton Prison.
Duitse geheime dienst
Wat hadden Janssen en Roos fout gedaan? Waarom werden ze gearresteerd? Op het moment dat ze telegrammen verstuurden naar Dierks & co. in Den Haag gingen bij de Britse veiligheidsdiensten MI5 en Special Branch alle alarmbellen af. Dierks & Co. stond namelijk al enige tijd bekend als een dekmantel van de Duitse marine-inlichtingendienst ‘N’. Wie voor hen werkte was dus vrijwel zeker een spion. Met regelmaat stuurde ‘N’ spionnen, waaronder zeker achttien Nederlanders, naar Engeland om daar Britse marineschepen te lokaliseren.
Onder de Britse wetgeving viel spionage door buitenlanders onder de krijgsraad. De hoogste straf was de doodstraf. En zowel Janssen als Roos werden schuldig bevonden tijdens hun rechtszaak op 17 juli. Ze hadden niet alleen in een geheime code met Dierks &Co. getelegrafeerd. Ze hadden ook materiaal bij zich om Britse oorlogsschepen mee te identificeren en waren langs Britse havensteden gereisd. Bovendien hadden de zeelieden aantoonbaar geen verstand van sigaren, anders dan hoe ze op te roken. Hun lot was bezegeld.
Executie
Op 30 juli werden Janssen en Roos bij dageraad in de Tower van Londen terechtgesteld. Een executiepeloton van de Scots Guards schoot om 06.00 uur eerst Janssen dood in de droge slotgracht. Hij weigerde zijn blinddoek en staarde de dood recht in de ogen. Tien minuten later volgde Willem Roos, na een laatste sigaret te hebben gerookt.
