Driemaal is scheepsrecht – Betekenis en herkomst

De uitdrukking ‘driemaal is scheepsrecht’ is een mooi gezegde dat vaak door optimisten aangehaald wordt. Een positieve uitdrukking dus. Wat betekent dit gezegde precies en waar komt hij vandaan?

Betekenis van driemaal is scheepsrecht

Het gezegde driemaal is scheepsrecht is een uitspraak die populair is bij mensen die optimistisch zijn ingesteld. Lukt iets een tweede keer niet, dan gaat het de derde keer vast wel goed. Kortom: houd vol en ga door met waar je goed in bent. Als je iets wilt bereiken, moet je daar soms meerdere pogingen voor doen. Ofwel: al doende leert men.

Driemaal is scheepsrecht wordt ook wel eens als geintje gebruikt. Mensen met humor zeggen wel eens, bijvoorbeeld als je iemand voor de derde keer tegenkomt: ‘Driemaal is scheepsrecht’. Vaak volgt er dan, als dat afgesproken is, een leuke traktatie.

Er is nog een ander gezegde, dat feitelijk op hetzelfde neerkomt maar een meer pejoratieve strekking heeft: ‘Een ezel stoot zich in het gemeen geen tweemaal aan dezelfde steen.’ Dit betekent dat je wel erg dom bent, een ezel dus, als je meermalen in dezelfde valkuil trapt.

Herkomst van het gezegde driemaal is scheepsrecht

Waar komt de uitdrukking driemaal is scheepsrecht eigenlijk vandaan? Een belangrijk woord in dit gezegde is drie. Dit getal komt op tal van plekken, zoals in de Bijbel en andere religieuze boeken, terug als symbolisch getal. Denk bijvoorbeeld aan het concept van de drie-enige God uit de Bijbel, de drie-eenheid Brahma, Vishnu & Shiva uit het hindoeïsme of de vermeende drie wijzen uit het oosten. Ook in de rechtspraak is het getal drie belangrijk. In de rechtszaal hadden getuigen vroeger drie kansen om de eed vloeiend uit te spreken.

De link tussen driemaal en scheepsrecht heeft echter te maken met gebruiken die op schepen toegepast werden. Zo kregen matrozen minstens drie keer per dag maaltijden (de schipper was hiertoe verplicht). Verder werden personen die zich tijdens een schaftbeurt misdroegen, drie keer flink geslagen, vaak met een gortspaan. Ten slotte gold tijdens zeereizen bij een terdoodveroordeling een bepaald protocol: de persoon die als doodstraf overboord gegooid werd, kreeg als laatste deze luide kreet te horen….

“Eén, twee, drie, in godsnaam!”

Kortom: driemaal is scheepsrecht.

Bronnen ▼