Economisch onderzoek struikelde onder Sovjetregime, terwijl wiskunde floreerde

Politieke en ideologische barrières kunnen de vooruitgang van academische disciplines bepalen, waarschuwt Ivan Boldyrev. In een nieuw artikel onderzoekt de historicus van de economie, verbonden aan de Radboud Universiteit, de complexe geschiedenis van de Sovjetwetenschap en waarschuwt hij dat een nieuwe Koude Oorlog de academische vooruitgang opnieuw zou belemmeren. Zijn bevindingen zijn gepubliceerd in het Journal of Economic Literature.

‘Vanaf de jaren 1930 en de Tweede Wereldoorlog is het onderzoeksveld van de economie sterk veranderd. Vóór de jaren dertig was de economische theorie veel minder formeel’, legt Boldyrev uit. Daarna leidden nieuwe publicaties tot de zogenaamde mathematisering van de economie: er werden rigoureuzere modellen gebruikt om de economie in kaart te brengen.

Die academische verandering raakte bijna al het internationale economische onderzoek, behalve in de Sovjet-Unie, waar de meeste economen onderdrukt werden of emigreerden. Daardoor verschenen er van Sovjeteconomen in deze periode weinig tot geen gezaghebbende artikelen.

Ideologie boven academici

In zijn paper onderzoekt Boldyrev factoren die het onderzoek door Sovjeteconomen beperkten.

“De Sovjetregering hechtte meer waarde aan ideologie dan aan academische nauwkeurigheid, en in de jaren 1930 en 1940 was er een vijandigheid tegenover de richting van de westerse economie. Dat leidde dan weer tot censuur op vele niveaus. Door de overheid, die het westerse gedachtegoed buiten de deur probeerde te houden, maar ook door wetenschappelijke instellingen die druk van de overheid probeerden te vermijden. Dat leidde ook tot zelfcensuur, omdat onderzoekers zich niet in staat voelden om vrijuit te schrijven en bij te dragen aan de ‘nieuwe’ stijl van economisch onderzoek. Academische uitwisselingen tussen economen uit de Sovjet-Unie en uit andere landen werden in deze periode sterk beperkt.

Opmerkelijk genoeg leverde een deel van het Sovjetwerk wel een grote bijdrage aan het onderzoek van niet-Sovjeteconomen, legt Boldyrev uit. Het waren echter niet de economen, maar de wiskundigen die meestal in staat waren om hun bijdrage te blijven leveren, ondanks de vele obstakels van de Koude Oorlog. Het wiskundeonderzoek in de Sovjet Unie stond minder onder druk en bleef op veel gebieden internationaal concurrerend.

Leren van het verleden

“Tijdens het Sovjetregime werden technische bijdragen op het gebied van wiskunde (optimalisatie, speltheorie, waarschijnlijkheid) toegepast op verschillende domeinen van niet-Sovjet economische theorie. En een deel van het wiskundige werk in de Sovjet-Unie werd zelfs rechtstreeks geïnspireerd door economische toepassingen. Helaas waren de steun en de bijdragen van wiskundigen nooit voldoende om het gebrek aan een vrije en internationaal open onderzoeksomgeving te compenseren.

Volgens Boldyrev is het begrijpen van de geschiedenis van economisch onderzoek en de internationale uitwisseling van ideeën cruciaal om het vakgebied vooruit te helpen. ‘Wetenschap kan alleen slagen met grip op de juiste context, door te begrijpen wat er eerder is gebeurd en daarvan te leren. Daarom bestuderen de economiestudenten van de Radboud Universiteit allemaal de geschiedenis van het vakgebied. Het is ook belangrijk om de fouten uit het verleden niet te herhalen. De wereldwijde situatie verschilt nu niet zoveel van die van de Koude Oorlog, en dit artikel verklaart hoe beperkend dat kan zijn voor academisch onderzoek.’

De publicatie van Ivan Boldyrev is gepubliceerd in het Journal of Economic Literature.