De Eed op de Kaatsbaan (ook wel Eed in de Kaatsbaan) van 20 juni 1789 wordt algemeen beschouwd als de eerste aanzet tot de Franse Revolutie. Vertegenwoordigers van de zogeheten derde stand, die drie dagen eerder een eigen Nationale Vergadering (Assemblée nationale) hadden gevormd, beloofden toen niet uiteen te gaan voordat zij overeenstemming hadden bereikt over een nieuwe grondwet voor Frankrijk.
De eed was bijzonder. De derde stand was in de Franse Staten-Generaal namelijk altijd nadrukkelijk ondergeschikt geweest aan de andere twee standen, de geestelijkheid en de adel, en werd door de koning buitengesloten in de vergaderingen. Tijdens de beroemde eed verklaarden de burgers van de derde stand zich tot enige nationale vertegenwoordiging. Dit onder meer uit protest tegen het uitblijven van een samenvoeging van de afvaardiging van de drie verschillende standen.
De burgers en boeren verklaarden dat ze hun eigen parlement pas zouden ontbinden als er een nieuwe Franse grondwet was. In de dagen erna kozen verschillende leden van de andere standen partij voor dit nieuwe nationale parlement. Op 27 juni 1789 zag koning Lodewijk XVI zich hierdoor genoodzaakt de Nationale Vergadering officieel te erkennen. Afgevaardigden van de adel en geestelijkheid in de Staten-Generaal kregen hierna opdracht ook zitting te nemen in het nieuwe orgaan. Dit werd beschouwd als een overwinning voor de Franse burgerij en een duidelijke nederlaag voor de koning en de reactionaire adel, die zich steeds tegen samenvoeging van de drie standen hadden uitgesproken.
De kaatsbaan
Nadat de burgerij een Nationale Vergadering had gevormd bleek de oude vergaderlocatie plotseling niet meer toegankelijk. Men week daarom uit naar de kaatsbaan bij Versailles, waar men vroeger het balspel Jeu de paume (een voorloper van het tennis) speelde. Nadat men hier de eed had afgelegd huurde de graaf van Artois, een broer van de koning, de ruimte af. De Nationale Vergadering liet dat niet op zich zitten en week uit naar de Kathedraal van Versailles.
Overzicht van Boeken over de geschiedenis van Frankrijk
