In Middelburg heeft een tijdlang de traditie bestaan om als meesterproef een miniatuurboekje te maken om toegelaten te worden tot het boekdrukkers-, boekbinders-, en boekverkopersgilde. Museum Meermanno heeft een aantal van deze boekjes in de collectie, waarbij het in de eerste plaats gaat om de uitvoering en de tekst van minder belang is.
Zo verontschuldigt de drukker A.P. de Winter zich in de voorrede van zijn Aanmerkingen op verscheide voorwerpen uit 1796:
‘Dat ik dit by wyze van een Voorreede late voorrafgaan, is, om dat het kleen bestek niet toelaat een groot onderwerp voor te brengen, en daarom tot myne stof verkoren hebbe: Aanmerkingen op verscheide voorwerpen. Verwacht echter geen nieuws; neem het aan als een plicht om aan het grootte oogmerk tot uitoefenen der Drukkonst te voldoen’.
Kleinste boekje ter wereld
Het beroemdste voorbeeld van een dergelijke meesterproef is het Bloemhofje, een bundeltje met christelijke gedichtjes van de verder onbekende schrijver C. van Lange. Meer dan tweehonderd jaar was dit Nederlandse boekje het kleinste gedrukte boekje ter wereld en ongetwijfeld een van de kleinste miniatuurboeken van vóór de twintigste eeuw. Het werd gedrukt door Benedictus Smidt, waarvan bekend is dat hij tussen 1669 en 1674 in Middelburg als drukker actief was. De tekstspiegel is slechts 7 x 13 mm en de band 13 bij 9 mm groot.
Toch is het een compleet boekje met een bestempelde band, voorzien van een gouden sluiting en goud op snee. Over de wijze waarop het boekje gemaakt werd lopen de meningen uiteen. Wellicht is de tekst op een lange strook gedrukt, harmonicawijs gevouwen, in de rug gelijmd, losgesneden en in de band gehangen.
Van het Bloemhofje zijn vooralsnog acht exemplaren bekend, waarvan een aantal in het colofon het jaar 1673 vermelden en andere het jaar 1674. Drie daarvan zijn in Nederland openbaar bezit. De Koninklijke Bibliotheek en Museum Meermanno bezitten elk een exemplaar uit 1673. Een exemplaar uit 1674 is wat lastiger toegankelijk. Dat bevindt zich in een poppenhuis gemaakt voor Agnes Maria Clifford, in het Huis van Gijn te Dordrecht.
~ Rickey Tax – Museum Meermanno
- Lees ook: ‘A Christmas Carol’ in miniatuur
- Meer ‘boeken van de maand’
Museum Meermanno in Den Haag zet op Historiek iedere maand een interessant boek uit de eigen collectie in de schijnwerpers. Er wordt wisselend aandacht besteed aan de historische en moderne (v.a. 1850) collectie van het museum. Een overzicht van al geplaatste boeken is altijd op deze pagina te vinden.
