Het eiland Guam – Een strategisch stukje Amerika in Micronesië

Het eiland Guam bevindt zich op een strategische plek in de Filipijnenzee, in het westen van de Stille Oceaan. Het ligt ongeveer 3.000 kilometer ten noorden van Australië en 3.500 kilometer ten zuidoosten van de Noord-Koreaanse hoofdstad Pyongyang. Het eiland is officieel Amerikaans grondgebied en huisvest een belangrijke Amerikaanse marine- en luchtmachtbasis, de Andersen Air Force Base.

Guam maakt onderdeel uit van de Marianen. Het is ongeveer 48 kilometer lang en 18,5 kilometer breed en daarmee het grootste eiland van deze Oceanische eilandengroep. Er wonen ongeveer 163.000 mensen op het eiland.

Ontdekking

Guam wordt al ongeveer vierduizend jaar bewoond door de Chamorro. De Austronesische taal van dit volk wordt nog altijd veel op het eiland gesproken, maar wordt wel steeds meer verdrongen door het Engels. Voor zover bekend was ontdekkingsreiziger Ferdinand Magalhães in 1521 de eerste westerling die voet zette op het ruim vijfhonderd vierkante kilometers grote eiland. De Portugees deed dit tijdens zijn eerste reis om de wereld. In 1665 werd het eiland in bezit genomen door Spanje, dat het gebruikte als haven en vanaf hier verbindingen legde met Manilla en Acapulco.

Spaans-Amerikaanse Oorlog

Tijdens de Spaans-Amerikaanse Oorlog van 1898 kwam Guam in handen van de Verenigde Staten. Spanje moest na afloop van deze verloren oorlog verder de Filipijnen voor een bedrag van twintig miljoen dollar verkopen aan Amerika.

Guam werd door de Amerikanen ingericht als een soort servicestation voor schepen die onderweg waren naar de Filipijnen. Daarnaast liet de marine verschillende barakken bouwen op het eiland. Eigenlijk wilde het leger van Guam vanwege de strategische ligging een sterke vlootbasis maken. Verzoeken hiertoe werden echter niet gehonoreerd door het Congres. Na de Eerste Wereldoorlog adviseerde een commissie alsnog een vlootbasis op te bouwen op het eiland, maar daarvan kwam het uiteindelijk niet. En tijdens het Verdrag van Washington en 1922 werd verdere uitbreiding van de militaire basis op Guam zelfs helemaal opgeschort.

De Indische courant verwonderde zich in een artikel op 3 maart 1941 over het feit dat de Amerikanen het strategische eiland niet versterkten:

“Ware Guam tijdig ingericht als vlootbasis, het zou, samen met Panama, Hawaii en Alaska een bijna ondoordringbare lijn vormen in den Stillen Oceaan. Zulk een ver vooruitgeworpen verdedigingslijn zou een geheel andere vlootpolitiek tengevolge hebben gehad in den Pacific.” (Delpher)

In de loop van 1941 werd alsnog besloten tot versterking van het eiland, maar dat bleek al snel aan de late kant.

Japanse bezetting

December 1941, kort na de aanval op Pearl Harbor, wisten de Japanners het eiland namelijk eenvoudig in te nemen. Eenendertig maanden lang werd Guam hierna bezet. Volgens sommige historici stierf in deze periode ongeveer tien procent van de toenmalige eilandbevolking. Dat zou neerkomen op zo’n twintigduizend inwoners. Eilandbewoners werden gedwongen zware arbeid te verrichten, gezinnen werden uit elkaar gehaald, vrouwen werden gebruikt als prostituee en anderen belandden in concentratiekampen.

Slag om Guam (1944)

Juni 1944 begon Amerika een operatie om het eiland te heroveren op de Japanners. In de weken voorafgaand aan de echte slag werd Guam eerst veelvuldig gebombardeerd. Op 21 juli landden de eerste Amerikaanse troepen op het eiland. De strijd duurde uiteindelijk tot 10 augustus, toen de laatste Japanse troepen zich overgaven. De Japanse generaal Hideyoshi Obata gaf zich niet over maar pleegde zelfmoord. Op Guam wordt de bevrijding nog ieder jaar op 21 juli gevierd.

Andersen Air Force Base

Vandaag de dag wonen er duizenden Amerikaanse militairen met hun families op het eiland. Dit heeft alles te maken met de grote marine- en luchtmachtbasis die na de Tweede Wereldoorlog op het eiland werd ingericht, de Andersen Air Force Base. De basis is vernoemd naar James Roy Andersen (1904-1945), een Amerikaanse officier die sneuvelde tijdens de strijd in de Pacific. De troepenmacht bestaat momenteel uit ongeveer 6000 militairen.

Vietnamoorlog

Gedurende de Vietnamoorlog werd de militaire basis intensief gebruikt. Vanaf het eiland werd veelvuldig luchtsteun verleend aan operaties op de grond in Vietnam. Ook werden verschillende bombardementen uitgevoerd vanaf Guam. Tijdens de Vietnamoorlog werden tijdelijk zo’n honderdduizend Vietnamese vluchtelingen op het eiland opgevangen.

Noord-Koreaanse dreiging

In 2017 kwam het eiland in het nieuws vanwege oplopende spanningen tussen de Verenigde Staten en Noord-Korea. De internationale gemeenschap maakt zich al lange tijd zorgen over het kernprogramma van de Koreanen en het grote aantal raketoefeningen. Naar verluidt heeft het land inmiddels ook een kernkop ontwikkeld die op zijn langeafstandsraketten past. In augustus reageerde de Amerikaanse president Donald Trump furieus:

“Als Noord-Korea doorgaat met het bedreigen van de VS, zal het te maken krijgen met vuur en woede die de wereld niet eerder heeft gezien.”

Noord-Korea reageerde snel en liet weten dat een “totale oorlog” zou volgen, als de Verenigde Staten zouden besluiten tot een preventieve oorlog. Pyongyang voegde daaraan toe dat het vanwege de spanningen “zorgvuldig overweegt” een aanval uit te voeren op Guam. Hiervoor zouden middellangeafstandsraketten van het type Hwasong-12 ingezet worden.

Naar aanleiding van de ongerustheid onder de inwoners kwam de gouverneur van Guam, Eddie Calvo, korte tijd later met een verklaring waarin hij verklaarde dat het eiland voorbereid is. Een aanval op Guam, zo benadrukte de gouverneur, wordt beschouwd als een aanval op de Verenigde Staten.

Boek: Guam 1941 & 1944 – Loss and Reconquest

Verklaring van de gouverneur van Guam:

Bronnen ▼