De tekeningen en houtsnedes van de Friese grafische kunstenaar Maurits Cornelis Escher (1898-1972) zijn wereldberoemd. Vrijwel elke Nederlander kent zijn surrealistische prenten, maar ook in het buitenland wordt zijn werk bijzonder gewaardeerd. Zelf verbleef Escher twintig jaar van zijn leven in landen als Italië, Spanje en Frankrijk. Deze reizen leidden tot opmerkelijke buitenlandse invloeden op zijn werk.
Creatieve momenten
Met name in het Spaanse Granada, bij het paleizencomplex Alhambra waar hij in 1922 verblijft, en in de Mezquita van Cordoba in 1936, doet hij veel inspiratie op voor bijzondere vlakvullingen. Het mooie, handzame prentenboek Escher & Schatten uit de Islam gewaagt van deze en andere creatieve buitenlandse momenten uit Eschers leven.
Speciale aandacht gaat daarbij – zoals de titel al aangeeft – uit naar de islamitische invloeden. De samenstellers van de bundel, Peter Verdaasdonk (directeur Tropenmuseum) en Benno Tempel (directeur Gemeentemuseum Den Haag), organiseerden over dit interessante thema ook een tentoonstelling bij Escher in Het Paleis.
Ukkel en Beer
Centraal in het prachtig geïllustreerde boek staan de wiskundige patronen van Escher in de zogenoemde vlakvullingen. Deze patronen leert hij van zijn broer en zijn geïnspireerd door islamitische kunstwerken die Escher aantreft van India tot Zuid-Spanje.
De invloeden komen echter niet alleen uit de islam, maar ook uit het katholicisme en uit diverse wetenschappelijke publicaties:
In het voorjaar van 1922 maakt Escher zijn eerste, echte vlakvulling Acht koppen: hoewel er een overvloed aan hoofden in deze prent staan, heeft het basisblok of motief acht blokken. Vervolgens gebruikt Escher delen van dit motief (…) Tijdens het tweede bezoek aan Alhambra in 1936 kopiëren Escher en zijn vrouw Jetta er motieven, zoals ze dat ook al eerder in katholieke kerken in Italië hadden gedaan. (14,15)
In mei 1937 produceert Escher, die inmiddels in het Belgische Ukkel woont, de wereldberoemde prent Metamorphose I. Tijdens een bezoek aan zijn ouders in Den Haag laat Maurits deze opzienbarende tekening aan zijn broer Berend (alias ‘Beer’) zien, die geoloog is aan de Universiteit Leiden. Berend stuurt hem een literatuurlijst met titels over de laatste wetenschappelijke ontwikkelingen in zijn vakgebied.
Heerlijk kijk- en leesboek
Escher & Schatten uit de Islam bevat tal van schitterende tekeningen en houtsneden van Escher, die voornamelijk te vinden zijn in het Gemeentemuseum in Den Haag. Telkens spiegelt het boek Eschers kunstwerken aan islamitische artefacten en kunst. Zo wordt perfect zichtbaar hoe Escher zich door de islamitische patronen en motieven liet inspireren. Wiskundige symmetrie vormt hierbij het kernwoord.
Naast een heerlijk kijkboek is dit werk echter ook een goed leesbare en gedegen introductie op de vele internationale invloeden in het werk van Escher.
Boek: Escher & schatten uit de islam
